Δαίμονες, τα υπερφυσικά, ισχυρά και συχνά κακόβουλα όντα που κυριαρχούν στη θρησκεία, τον αποκρυφισμό, τη λογοτεχνία, τη μυθοπλασία, τη μυθολογία και τη λαογραφία και προκαλούν το δέος και τον απόλυτο φόβο.
Στον κόσμο του Tolkien στο πεδίο αυτό ξεκάθαρα κυριαρχούν οι Balrogs. Ένα άρθρο του αγαπητού μας μέλους Σπύρου Σαμψώνα aka Glorfindel.
Ορισμός
Οι Balrogs ή Balrogath (Balrog-kind) είναι Ainur, δημιουργήματα του Eru. Πνεύματα που διέφθειρε ο Morgoth κατά την δημιουργία της Arda, (Δυσαρμονία της Μουσικής των Ainur). Με την είσοδο τους στην Ea, κατατάσσονται στις κατώτερες δυνάμεις, Maiar, που είναι στην υπηρεσία των Valar. Εμφανίζονται υπό το πέπλο σκιών και φλόγας και χρησιμοποιούν κυρίως μαστίγια και σπαθιά. Γνωστότεροι όλων είναι ο Gothmog και ο «Δαίμων» της Moria, ο επονομαζόμενος και Καταστροφή του Durin.
Ετυμολογία
-Στην Sindarin, Balrog σημαίνει “Δαίμονας της Δύναμης ή του Τρόμου”, από τις λέξεις bal = Δύναμη και raug, rog = δαίμονας.
-Στην Quenya, ονομάζεται Valarauko/ Valaraukar από τις λέξεις vala= δύναμη και rauco= δαίμονας
Ο Tolkien πιθανώς δημιούργησε την ιδέα και την λέξη των Balrogs από την φιλολογική μελέτη των Αρχαίων Αγγλικών κατά τα ‘30s και συγκεκριμένα την λέξη Sigelwara. Σε λίστα με λέξεις της Αρχαίας Αγγλικής αντίστοιχες με λέξεις των ξωτικών δημιουργημάτων του Tolkien, στο Balrog βρίσκουμε αντιστοιχία με τις Bealuwearg and Bealubroga. Ο Christopher Tolkien, σημείωσε πως αυτές περιέχουν τα στοιχεία bealu = και wearg = λύκος, παράνομος και broga= τρόμος.
Στοιχεία-Χαρακτηριστικά
Οι Balrogs γενικά εμφανίζονται ως όντα ψηλά, με απειλητικό ύφος και περίπου ανθρωπόμορφο σχήμα. Περιβάλλονται από σκιές, φλόγες και σκοτάδι. Φαίνεται να κατέχουν δύναμη και να προκαλούν τον τρόμο γύρω τους. Πιθανώς ως τον σκοτεινό απόηχο της μεγαλοπρέπειας των Valar και των φωτεινών Maiar. Παρουσιάζονται από τον Tolkien με ρευστή πύρινη χαίτη και κρατώντας όπλα όπως μαστίγια φωτιάς, φλογερά σπαθιά, αλλά και τσεκούρια, απελατίκια και ρόπαλα που δείχνουν σαν να λιώνουν από τις φλόγες. Είναι εξαιρετικά δυνατά όντα. Μόλις επτά Balrogs χρειάστηκαν για να τρέψουν σε φυγή την πανίσχυρη και γιγάντια Ungoliant.
Επίσης μόνο ένας Balrog κατάφερε να διαλύσει το βασίλειο των Νάνων του Khazad-dûm, οδηγώντας στους περήφανους Νάνους μακριά από το περίφημο αυτό οχυρό τους. Ο ίδιος Balrog οδήγησε στον θάνατο τον Gandalf, στο τέλος της αλησμόνητης μάχης τους.
Σε ύστερες αναφορές του Tolkien οι Balrogs, από όλες τις δυνάμεις του Morgoth, προκαλούσαν τον μεγαλύτερο φόβο και μόνο οι Δράκοι τους συναγωνίζονταν στον όλεθρο και την καταστροφή. Παρότι μεγαλόσχημα όντα οι Balrogs λογίζονται ως ιδιαίτερα ευκίνητα.
Ελίτ των Balrogs
Γνωστότεροι όλων είναι ο Gothmog και ο «Δαίμων» της Moria, ο επονομαζόμενος και η Καταστροφή του Durin.
O Gothmog είναι ο πλέον πολύφημος Balrog, ο μόνος που γνωρίζουμε με όνομα και με ιδιαίτερη εξέλιξη και εκδοχές κατά την δημιουργία του κόσμου του Tolkien. Gothmog στην Sindarin σήμαινε ο Δυνάστης του Τρόμου. Τιτλοφορείται Άρχοντας των Balrogs, Αρχικαπετάνιος της Angband και Στρατάρχης των Δυνάμεων του Morgoth. Σωματικά ήταν τεράστιος (σε μια από τις εκδοχές εμφανίζεται έως και 3,65 μέτρα ψηλός) και πολύ δυνατός. Κραδαίνει ένα τεράστιο μαύρο τσεκούρι και ένα φλεγόμενο μαστίγιο. Όπως θα δούμε και κατά την παρουσίαση της δράσης των Δαιμόνων κατά την εξέλιξη των Εποχών, ο Gothmog έπαιξε αποφασιστικό ρόλο. Στο Βιβλίο των Χαμένων Ιστοριών (Book of Lost Tales), ο Tolkien τον αναφέρει ως Kosomot ή Kosomoko στην Qenya (πρώιμη Quenya) και είναι γιος του Morgoth και της θηλυκής Ogre Fluithuin. Το όνομα του στην Quenya είναι Osombauko.
Παρουσία στον κόσμο του Tolkien
Years of the Trees – First Age
-Η πρώτη τους κατοικία είναι το Utumno, το φρούριο των Thangorodrim. Μετά την ήττα τους όμως στον Πόλεμο των Δυνάμεων (War for the Sake of the Elves) το έσκασαν και οχυρώθηκαν στην Angband.
-Oι Balrogs εμφανίζονται στην συνέχεια την Εποχή των Δέντρων, όταν Melkor & Ungoliant εισχώρησαν στο Valinor και κατέστρεψαν τα δυο Δέντρα. Όταν η άπληστη, πεινασμένη Ungoliant απαίτησε τα Silmarils από τον Melkor και εκείνος το αρνήθηκε, εκείνη τον παγίδεψε και ήταν έτοιμη να τον σκοτώσει. Η φωνή απελπισίας και πόνου του Melkor ενεργοποίησε τους Barlogs, οι οποίοι σαν καταιγίδα φωτιάς ξεχύθηκαν από τα υπόγεια της Angband. Με την ορμή, τα πύρινα μαστίγια και όπλα τους κατάφεραν να σώσουν τον Αφέντη τους, κόβοντας τους ιστούς της Αράχνης και τρέποντας την σε φυγή.
– Ο Feanor και οι ακόλουθοι του φτάνουν πρώτοι στο Beleriand στο κατόπι του Morgoth και των Silmarils.
Στην μάχη που ακολούθησε, τη Μάχη κάτω από τα Άστρα (Dagor-nuin-Giliath), τα ξωτικά του Fëanor νίκησαν, αλλά εκείνος απερίσκεπτα έτρεξε προς την Angband. Την πορεία του ανέκοψε ενέδρα δύναμης από Balrogs, που περικύκλωσε εκείνον και τα λίγα ξωτικά που είχαν καταφέρει να τον ακολουθήσουν. Σύντομα στεκόταν μόνος του. Πολέμησε γενναία , αλλά ο Gothmog, ο άρχοντας των Δαιμόνων, του έδωσε το κτύπημα που έμελλε μετά από λίγο να είναι και το θανατερό.
-Ο μεγαλύτερος γιος του Feanor, Maedhros, έπεσε στην παγίδα του Morgoth.
Διότι υπηρέτες του Εχθρού ήρθαν και παραδέχτηκαν την ήττα τους και ζήτησαν συνάντηση με τα ξωτικά για να μιλήσουν για όρους συνεννόησης, ακόμα και την παράδοση ενός Σίλμαριλ. Και παρότι οι Noldor πήγαν προετοιμασμένοι να μην τηρήσουν τους όρους και να αποζητήσουν εκδίκηση, οι δυνάμεις του Εχθρού εμφανίστηκαν υπέρτερες και οι Balrogs έγειραν την πλάστιγγα της συμπλοκής και ο Maedhros πιάστηκε αιχμάλωτος.
-Το 455 της Π.Ε ο Morgoth εξαπέλυσε μια φοβερή επίθεση με αρχηγούς τους Δράκους και τους Balrogs του. Στην Μάχη της Ξαφνικής Φλόγας (Dagor Bragollach) που ακολούθησε, πολλοί άρχοντες των ξωτικών και άριστοι των ανθρώπων έπεσαν. Η Πολιορκία της Angband έληξε και το Βόρειο Beleriand πέρασε στον έλεγχο του Morgoth.
-Τα Balrogs πρωταγωνίστησαν κατά την Μάχη των Αμέτρητων Δακρύων. Εκεί ο αρχηγός τους Gothmog και επικεφαλής της εισβολής, κατάφερε να απομονώσει τις δυνάμεις των Húrin and Turgon, να στραφεί εναντίον του Βασιλέα Fingon και να τον σκοτώσει με την βοήθεια ενός άλλου Balrog, εξασφαλίζοντας την νίκη για τις δυνάμεις του Morgoth. Τέλος συνέλαβε και οδήγησε στον αφέντη του τον Húrin.
-Το 510 της Π.Ε ξεκίνησε η Πολιορκία της Gondolin. Οι Balrogs ίππευσαν στις πλάτες των Δράκων για να μπορέσουν να φθάσουν στα ψηλά και δυνατά τείχη της κρυμμένης πόλης. Όταν η Βόρεια πύλη έπεσε και οι ορδές του εχθρού αργά αλλά σταθερά υπερκέρασαν την ηρωική άμυνα και έφτασαν στην Πλατεία του Παλατιού και το Συντριβάνι, ο Gothmog ήρθε αντιμέτωπος με τον Tuor. Εκεί θα τον σκότωνε, αν δεν επενέβαινε ο Άρχοντας Ecthelion. Στην μονομαχία που ακολούθησε ο Ecthelion πριν το τέλος του κατάφερε να σκοτώσει τον Αρχηγό των Balrogs πνίγοντας τον στο μεγάλο Συντριβάνι.
Αρκετοί κάτοικοι της Gondolin κατάφεραν να ξεγλιστρήσουν έξω από την φλεγόμενη πόλη μέσω του κρυφού περάσματος της Idril. Στην προσπάθεια τους να περάσουν τις κορυφές του Cirith Thoronath, δυνάμεις Orcs και ένας Balrog τους έκλεισαν τον δρόμο. Οι Orcs αφανίστηκαν, αλλά ο Balrog θα τους είχε στείλει όλους στους γκρεμούς και σε σίγουρο χαμό, αν δεν εμφανιζόταν ο Άρχοντας Glorfindel. Έμεινε να πολεμήσει τον Δαίμονα δίνοντας χρόνο διαφυγής στους Tuor, Idril, Earendil και τους συντρόφους τους. Κατάφερε να τον γκρεμίσει από το μονοπάτι, αλλά ο Balrog πέφτοντας άρπαξε τον Άρχοντα από τα μακριά του μαλλιά και τον πήρε μαζί του στην άβυσσο.
-Οι εναπομείναντες Balrogs πήραν μέρος στον μεγαλειώδη Πόλεμο της Οργής. Εκεί οι περισσότεροι Δαίμονες χάθηκαν και οι ελάχιστοι επιβιώσαντες κρύφθηκαν μακριά στα έγκατα της γης.
Second Age
Κατά την Δεύτερη Εποχή δεν υπάρχει αναφορά για ενεργή παρουσία των Balrogs. Παρότι γνωρίζουμε πως ο Sauron συγκέντρωσε όλα τα κακόβουλα όντα από την Εποχή του Morgoth, που επιβίωσαν στην Μέση-γη και κάτω από αυτήν.
Third Age
-Το 1980 της Τ.Ε ένας Balrog αφυπνίστηκε στο Khazad-dûm, όταν οι Νάνοι έσκαψαν υπερβολικά βαθιά στην προσπάθεια τους να εξορύξουν περισσότερο mithril. Ο Balrog αυτός ήταν κρυμμένος στα απύθμενα βάθη των Misty Mountains μετά την ήττα στον Πόλεμο της Οργής. Για πάνω από 5 χιλιάδες χρόνια έμεινε ξεχασμένος, έως ότου οι μεταλλωρύχοι των Νάνων τον ξύπνησαν με τα γνωστά καταστροφικά για εκείνους αποτελέσματα. Ο Δαίμονας εκδίωξε τους Νάνους μακριά από την εστία τους και σκότωσε τον Βασιλιά τους Durin VI. Έτσι ονομάστηκε ο Χαμός του Ντούριν (Durin’s Bane). Τον επόμενο χρόνο ο Nain I, γιος και διάδοχος του Durin VI, προσπάθησε να τον σκοτώσει, επανακτώντας το Khazad-dum, αλλά είχε την ίδια τύχη με τον πατέρα του.
Όταν ο χαμός των Νάνων μαθεύτηκε από τους ξωτικούς του Lothlorien, πολλοί θέλησαν να απομακρυνθούν από τον “Ακατανόμαστο Τρόμο”. Από την στιγμή εκείνη το Khazad-dum έγινε γνωστό ως Moria, ο “Μαύρος Λάκκος” ή το “Μαύρο Χάσμα”.
– Τον Balrog αυτόν αντιμετώπισε και η Συντροφιά πάνω από χίλια χρόνια μετά, επιχειρώντας να διασχίσει τα Ορυχεία της Μόρια. Κατά την διάρκεια του Πολέμου του Δακτυλιδιού (War of the Ring), Ιανουάριο του 3019 Τ.Ε, η Συντροφιά πέρασε μέσα από την Moria και αναμετρήθηκε και εκείνη με τον φοβερό Δαίμονα.
Όταν δέχθηκαν επίθεση στην Αίθουσα του Mazarbul και αναγκάστηκαν να διαφύγουν από την πλαϊνή πόρτα, ο Gandalf προσπάθησε να κάνει ένα ξόρκι για να εμποδίσει την καταδίωξη τους. Όμως ένιωσε την παρουσία από την άλλη πλευρά ενός όντος που εισερχόταν στην Αίθουσα και το οποίο έκανε ένα αντιξόρκι που ουσιαστικά διέλυσε την Αίθουσα. Ο Gandalf έδειξε να χάνει μέρος της δύναμης του από αυτή την αντιπαράθεση. Ήταν ο Δαίμονας, ο οποίος τους κυνήγησε έως την Γέφυρα του Khazad-dûm. Ο Legolas ήταν ο μόνος που άμεσα κατάλαβε την φύση του Balrog.
Ο ‘Μάγος’ έδιωξε την Συντροφιά και έμεινε να μονομαχήσει με τον Δαίμονα. Έπεσαν μαζί στην υπόγεια λίμνη, όπου οι φλόγες του Balrog εξαφανίστηκαν, “παραμένοντας ένα πράγμα υψηλό, γεμάτο βλέννα και δυνατότερο από ένα φίδι που σε συνθλίβει..”. Ο Balrog υποχώρησε στην ξηρά, όπου προσπάθησε να διαφύγει από ανήλια, αρχέγονα περάσματα και ο Gandalf τον κατεδίωξε. Οκτώ μέρες μετά ο Gandalf τον παγίδεψε στην κορυφή του Zirakzigil, αναγκάζοντας τον να πολεμήσει. Το σώμα του Δαίμονα εξερράγη αναδύοντας εκ νέου φλόγες. Δυο μέρες πολέμησαν έως ότου ο Gandalf να τον κατακρημνίσει καρφωμένο στην πλαγιά και να τον σκοτώσει. Ωστόσο και ο Gandalf υπέκυψε στα τραύματα του.
Ο Durin’s Bane χρησιμοποιούσε φλεγόμενο σπαθί και μαστίγιο με πολλές απολήξεις.
Εκδοχές-Προβληματισμοί
Έχουν υπάρξει και θα υπάρχουν πολλές αντιπαραθέσεις για το μέγεθος, το σχήμα, την δύναμη και τον αριθμό των Valaraukar. Σε αυτό φυσικά έχει συμβάλει άθελα του ο ίδιος ο Tolkien με τις συχνές αλλαγές/διορθώσεις στα κείμενα του, τις οποίες πολλές φορές δεν ολοκλήρωνε, αφήνοντας αρκετές διαφορετικές εκδοχές.
– Φτερά
Είναι ασαφές και πολύ αμφίσημο εάν οι Balrogs έχουν φτερά. Στην παρουσίαση του Balrog στην Γέφυρα τον περιγράφει ως “μια μεγάλη σκιά που στο μέσο της δεσπόζει μια σκοτεινή και ψηλή ανθρωπόμορφη ύπαρξη”. Όμως τον εμφανίζει λίγες στιγμές πριν, στην είσοδο του στην Αίθουσα του Mazarbul, ως “σε πολύ μεγάλο ύψος και με τα φτερά του ανοιγμένα από τοίχο σε τοίχο”. Στην συνέχεια στην λίμνη “σβήνει και μένει μια γλοιώδη ψηλή μορφή”. Στο τέλος της μάχης με τον Gandalf πέφτει από την κορυφή του Zirakzigil σπάζοντας ένα κομμάτι πλαγιάς.
Στην Πολιορκία της Gondolin χρειάστηκε να καβαλάνε δράκους για να φτάσουν στα τείχη.
– Μέγεθος
Αν εξετάσουμε με την ίδια λογική τα ίδια αποσπάσματα που είδαμε πιο πάνω, εγείρεται ένα ερώτημα και για το ακριβές μέγεθός τους, καθώς αυτό μεταβάλλεται από περιγραφή σε περιγραφή. Μήπως οι Valaraukar, ως Maiar μπορούν να αλλάζουν μορφή και μέγεθος ή μήπως όπως ο Morgoth, ο Sauron και οι ταγμένοι με αυτούς Maiar έχουν χάσει την φυσική τους αυτή δυνατότητα; Ή μήπως αυτές οι εναλλαγές στις περιγραφές του Gandalf είναι ένας ακόμα γλαφυρός τρόπος συγγραφής και έκφρασης του αγαπημένου μας δημιουργού;
-Αριθμός/Δύναμη Balrogs
Την ίδια προβληματική εμφανίζει ο αριθμός και η δύναμη των Δαιμόνων. Η οπτική του Tolkien έχει αλλάξει πολλές φορές στα διάφορα έγγραφα, σημειώσεις και εκδοχές του. Στα πρώιμα γραψίματα του οι Balrogs είναι πολυάριθμοι.
Στην Quenta Silmarillion αναφέρονται ορδές χιλιάδων ενώ στην Πολιορκία της Gondolin εκατοντάδες Balrogs καβαλούσαν τις πλάτες των Dragons. Την ίδια στιγμή εμφανίζονταν λιγότερο φοβεροί και σίγουρα περισσότερο ευάλωτοι και ευκολοκατάβλητοι. Πολλές δεκάδες αναφέρονται να πέφτουν νεκροί από τους υπερασπιστές της Gondolin. Στην δημοσιευμένη εκδοχή του LotR βλέπουμε ξεκάθαρα μια διαφορετική εικόνα, καθώς οι Valaraukar μετατρέπονται σε πιο απειλητικές και πανίσχυρες μορφές.
Ο Christopher Tolkien σημειώνει την αλλαγή αυτή και στα ύστερα έγγραφα από τα οποία προήλθαν τα περισσότερα δημοσιευμένα κείμενα στο Silmarillion & Unfinished Tales. Και ενώ ο Tolkien το 1958 στο Annals of Aman γράφει για “Ορδή από Balrog”, σε σημείωση του στο περιθώριο αναφέρει “δεν θα έπρεπε να υπάρχουν πάνω από τρεις, το μέγιστο επτά”.
Επίλογος
Ο δημιουργός ήθελε να αποτυπώσει λοιπόν στο τέλος και στο χαρτί την πραγματική φύση των Balrogs. Πως δεν παύουν να είναι Δυνάμεις, Πνεύματα Maiar, που διέφθειρε ο Melkor πριν την δημιουργία της Ea. “Εχθρός που είναι πάνω από καθένα από εσάς”, όπως ανέφερε και ο Gandalf στους συντρόφους του. Εχθρός που ελάχιστοι ανυπέρβλητοι Ήρωες θα μπορούσαν να σταθούν μπροστά του και να αναμετρηθούν μαζί του. Δαίμονες ισχυροί και υπερφυσικοί, που η νίκη επί αυτών θα αύξανε την αξία των υπερασπιστών των Ελεύθερων λαών της Arda!
Πηγές
Tolkien, J. R. R. (1954). The Fellowship of the Ring. The Lord of the Rings.
Tolkien, J. R. R. (1954). The Two Towers. The Lord of the Rings.
Tolkien, J. R. R. (1955). The Return of the King. The Lord of the Rings.
Tolkien, J. R. R. (1977). Christopher Tolkien (ed.). The Silmarillion.
Tolkien, J. R. R. (1980). Christopher Tolkien (ed.). Unfinished Tales.
Tolkien, J. R. R. (1984). Christopher Tolkien (ed.). The Book of Lost Tales, Vol.1
Tolkien, J. R. R. (1984). Christopher Tolkien (ed.). The Book of Lost Tales. Vol. 2.
Tolkien, J. R. R. (1985). Christopher Tolkien (ed.). The Lays of Beleriand. .
Tolkien, J. R. R. (1987). Christopher Tolkien (ed.). The Lost Road and Other Writings.
Tolkien, J. R. R. (1989). Christopher Tolkien (ed.). The Treason of Isengard.
Tolkien, J. R. R. (1993). Christopher Tolkien (ed.). Morgoth’s Ring.
Εικόνες
Balrog, Alex Jupiter
Balrog vs Ungoliant, Tsrodriguez
Balrog vs Feanor, Bob Greyvenstein
Balrog vs Fingon, Rui Goncalvues
Balrog vs Ecthelion, Sander Angelink
Balrog vs Glorfindel, Oleg Kuzmin
Balrog vs Gandalf, Ted Nasmith
