Τόσο στο μύθο του Παλαντίρ, όσο και στο κεντρικό θέμα του Ενός Δαχτυλιδιού, μπορούμε να διακρίνουμε αντιστοιχίες με την εποχή μας. Και τα δυο αντικείμενα συμβολίζουν την ισχύ, την κυριαρχία, αν και το πρώτο δημιουργείται ως μέσο γνώσης και επικοινωνίας, ώσπου ο ρόλος του αλλάζει στα χέρια της σκοτεινής δύναμης, ενώ το δεύτερο κατασκευάζεται από και για το κακό, ως αλληγορία της απόλυτης εξουσίας.
Το Παλαντίρ χρησιμοποιείται από τον Σάουρον όπως τα σύγχρονα μέσα επικοινωνίας και πληροφόρησης, όταν γίνονται όργανα ιδιωτικών συμφερόντων, με τις εξής μορφές:
– Παρακολούθηση προσωπικών/συλλογικών δεδομένων
– Εξαπάτηση/Εκφοβισμός/Παγίδευση (Σάρουμαν)
– Εθισμός/Εξάρτηση (Πέρεγκριν)
– Ηθελημένη παραπληροφόρηση (Ντένεθορ)
Ειρωνικά, ο Σάρουμαν, μέλος της τάξης των Μάιαρ και αρχηγός των σοφών Ιστάρι, απεσταλμένων ενάντια στο κακό, πέφτει μόνος του στην παγίδα, εξαιτίας της αλαζονείας του, που είναι η βάση για την ολοκληρωτική του διαφθορά.
Ο Ντένεθορ, επίτροπος της Μίνας Τίριθ, παρασύρεται επίσης από την υπεροψία του αλλά με διαφορετικό τρόπο, καθώς είναι πολύ ηθικός για να προσχωρήσει στη σκοτεινή πλευρά. Αυτή, εκμεταλλευόμενη την ανησυχία/ευθύνη του για την Γκόντορ, προβάλλει κατασκευασμένες αρνητικές εικόνες, προκαλώντας του απελπισία που τον οδηγεί στην τρέλα.
Ο Πέρεγκριν αντιπροσωπεύει τον άδολο, φιλοπερίεργο χαρακτήρα, που η στιγμιαία έκθεσή του στο κακό, σε συνδυασμό με την άγνοια, τον οδηγεί σε λανθασμένες σκέψεις (για τον Γκάνταλφ), ακόμα και πράξεις (“δανείζεται” τελικά τη σφαίρα). Όμως λόγω της φύσης του, που είναι το ακριβώς αντίθετο του κακού, όταν έρχεται σε άμεση επαφή με αυτό παθαίνει σοκ, τρομοκρατείται αλλά δε διαφθείρεται και μετανοεί. Αυτός ο καλοσυνάτος χαρακτήρας των ταπεινών χόμπιτ είναι που τους προσδίδει αυξημένη αντίσταση απέναντι στο Ένα Δαχτυλίδι, αναδεικνύοντάς τους σε ήρωες.
Ο Γκάνταλφ αντιπροσωπεύει την πραγματική σοφία, αρνούμενος το Δαχτυλίδι της Δύναμης από το Φρόντο και επιστρέφοντας το Παλαντίρ στο νόμιμο κάτοχό του, τον Άραγκορν. Το ίδιο και τα ξωτικά, φυσικοί εκφραστές του καλού: η Γκαλάντριελ ξεπερνάει τον πειρασμό του Δαχτυλιδιού και ο Έλροντ συμβουλεύει τον Ισίλντουρ να το καταστρέψει.
Ο Ισίλντουρ απορρίπτει τη συμβουλή και πέφτει θύμα του Δαχτυλιδιού. Οι άνθρωποι είναι εκείνοι που διαφθείρονται πιο εύκολα από την εξουσία (Νάζγκουλ), όπως και ο Μπόρομιρ, αλλά επίσης εκπλήσσουν με την εσωτερική τους δύναμη: ο Μπόρομιρ αναγνωρίζει το σφάλμα του και θυσιάζεται υπερασπίζοντας ηρωικά τον Μέρι και τον Πίπιν. Ο αδελφός του, ο Φάραμιρ, σοφότερος και σταθερότερος, κρατάει το λόγο του και δε μπαίνει καν στον πειρασμό να αποκτήσει το Δαχτυλίδι.
Ο Άραγκορν, επίσης απρόσβλητος στο δέλεαρ του Δαχτυλιδιού, είναι ο μόνος που περνάει με απόλυτη επιτυχία τη δοκιμασία του Παλαντίρ: γνωρίζει τον κίνδυνο, αλλά κρίνει σωστά ότι πρέπει να απομακρύνει την προσοχή του Σάουρον από τη μοναδική ελπίδα της Μέσης-γης. Έτσι η θέλησή του, κινούμενη από τον σημαντικότερο ανιδιοτελή σκοπό, νικάει το κακό σε νοητικό επίπεδο, το ίδιο και ο Φρόντο σε πραγματικό, με τη συνεισφορά όλων των ηρώων και των λαών που λαμβάνουν μέρος στον αγώνα.
Ευγενία Αναστασοπούλου
