Ursula K. Le Guin – Η μεγάλη κυρία του Φανταστικού

Με αφορμή τον θάνατο της μεγάλης συγγραφέως του φανταστικού και ως φόρο τιμής στο έργο της, παραθέτω το κείμενο μιας παρουσίασης που έκανα πριν από λίγα χρόνια στα πλαίσια του Φεστιβάλ Επιστημονικής Φαντασίας της Σύρου:  Αφορμή για να ασχοληθούμε με αυτήν την συγγραφέα και το έργο της ήταν η εξαιρετικά επιτυχής ενασχόλησή της τόσο με την επιστημονική φαντασία, όσο και με την κλασσική, επική φαντασία. Θέλησα να την χρησιμοποιήσω ως συνδετικό κρίκο ανάμεσα στους δύο τομείς. Οι φίλοι διοργανωτές συμφώνησαν με την ιδέα. Πως θα μπορούσαν να το αρνηθούν άλλωστε, όντας κι οι ίδιοι κάτοικοι της Γαιοθάλασσας;

Γιατί τι είναι το Αιγαίο μας, αν όχι το αρχέτυπο Αρχιπέλαγος, η πρότυπη Γαιοθάλασσα; Με αρκετές χιλιάδες χρόνια πολιτισμού και με κατοίκους σπαρμένους στα πέρατα της Οικουμένης είναι γνωστό στους πάντες και αποτελεί πηγή έμπνευσης για πολλούς μεγάλους πνευματικούς ανθρώπους, συγγραφείς, ποιητές, ζωγράφους, μουσικούς παγκοσμίως. Γιατί, λοιπόν, να μην αντιστοιχεί η Σύρος στη Χάβνορ, η ιερή Δήλος στο μαγικό νησί του Ρόουκ, η Αμοργός στο απόκρυμνο Γκοντ και η Χίος στο Άτουαν; Και γιατί η Σαντορίνη ή η Ανάφη να μην είνα η Σέλιντορ, το νησί των Δράκων; Σαφώς και η γεωγραφική διάταξη είναι λίγο διαφορετική αλλά η ουσία παραμένει. Κανένας τόπος πραγματικός ή φανταστικός δεν είναι πιο ουσιαστικά μαγικός από το κατά-δικό μας Αρχιπέλαγος!

Σήμερα θα μιλήσουμε, λοιπόν, για την δημιουργό της «Γαιοθάλασσας» αλλά και του «Σύμπαντος του Χάιν»,  της «Δυτικής Ακτής» και πολλών ακόμα υπέροχων φανταστικών κόσμων. Θα δούμε τη ζωή και το έργο της, θα προσπαθήσουμε να αναλύσουμε τις βαθύτερες έννοιες που περιέχει και το τι την έκανε να σχοληθεί και με τις δύο βασικές υποκατηγορίες του φανταστικού.

 

Ursula  K. Le Guin.

Aς αρχίσουμε από το όνομα της και πως αυτό προφέρεται, βασιζόμενοι στις υποδείξεις της ίδιας. Στο ωραίο site της υπάρχει σχετική ενότητα, με τίτλο «Πως προφέρομαι», όπου η ίδια μας λέει με το απαράμιλο χιούμορ της τα εξής:

«Δέχομαι ερωτήσεις για το πως προφέρεται το όνομά μου και είχα σκοπό να βάλω κάτι σχετικό εδώ, στο website μου. Ήθελα επίσης να διορθώσω την Wikipedia, που βάσισε την καταχώρηση της στο πιο παράξενο μπέρδεμα του Διεθνούς Φωνητικού Αλφαβήτου: Ursula, όπως προφέρεται στην Αμερική, Kroeber, όπως προφέρεται στη Γερμανία και Le Guin, όπως προφέρεται στη Γαλλία. Περίεργο! Εγώ θα χρησιμοποιούσα αυτή την προφορά μόνο στη Γερμανία ή στη Γαλλία. Άσε που η γαλλική δεν είναι καν σωστή, γιατί το Le Guin δεν είναι καθόλου γαλλικό όνομα, είναι από τη Βρετάνη. Προφέρεται, από όσο γνωρίζω, ακριβώς όπως το συγγενές του ουαλικό gwyn, που σημαίνει λευκός, ξανθός. Ορίστε, πως προφέρεται στα Αγγλικά: URsuhluh (UR as in burr; or, in England, URsyoola) KROb’r l’GWIN.

Έρσουλα Κρόμπρ Λ’ Γκουίν ή όπως έχουμε συνηθίσει να την αποκαλούμε Ούρσουλα Λε Γκεν, η μικρόσωμη (μόλις 1.63), τεράστια, συγγραφική φυσιογνωμία του αιώνα μας στον τομέα του φανταστικού.

Η Ούρσουλα Κ. Λε Γκεν γεννήθηκε στις 21 Οκτωβρίου 1929 στο Μπέρκελεϊ της Καλιφόρνια. Κόρη του Δόκτωρος Άλφρεντ Κρόμπερ και της Θεοντόρα Κρόμπερ Κουίν. Ο πατέρας της, γιός ενός εμπόρου τέχνης, δεύτερης γενιάς μετανάστη από την Γερμανία, γεννήθηκε στο Χόμποκεν του Νιου Τζέρσεϋ το 1876, σπούδασε ανθρωπολογία και αρχαιολογία και ήταν ένας από τους ιδρυτές του Τμήματος Ανθρωπολογίας του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια στο Μπέρκλεϋ. Διετέλεσε πολλά χρόνια διευθυντής του, κάνοντας πολύχρονες, αξιόλογες μελέτες με θέμα τους Ερυθρόδερμους. Η μητέρα της ήταν ψυχολόγος και συγγραφέας παιδικών βιβλίων. Η μικρή Ούρσουλα μεγάλωνε σε ένα ακαδημαϊκό περιβάλλον, περιτριγυρισμένη από εκατοντάδες βιβλία και ακούγοντας συζητήσεις υψηλού επιπέδου ανάμεσα στους γονείς της και τους συναδέλφους τους, που ήταν συνήθως εμιγκρέδες ακαδημαϊκοί από την εμπόλεμη Ευρώπη.  Κυρίως, όμως,  ανατράφηκε με τους θρύλους και τις παραδόσεις των ινδιάνικων φυλών.

Ταυτόχρονα, είχε όλα τα ερεθίσματα ενός φυσιολογικού μικρού κοριτσιού, περνώντας τα καλοκαίρια της στο αγρόκτημα που διατηρούσε η οικογένεια στην οινοπαραγωγό κοιλάδα Νάπα, ερχόμενη σε άμεση επαφή με τη φύση και διαβάζοντας τα αγαπημένα pulp περιοδικά των τριών μεγαλύτερων αδελφών της. Τα δύο αυτά γεγονότα επιρρέασαν αργότερα το έργο της αλλά και την συνολική της στάση ζωής.

Ο πατέρας της, που ενδιαφερόταν κυρίως για την πολιτισμική ανθρωπολογία και την κατανόηση των ιστορικών κοινωνιών ως μέσο εύρεσης λύσεων για τα σύγχρονα προβλήματα, είχε ασχοληθεί ιδιαίτερα με την περίπτωση του Ishi, του τελευταίου εκπροσώπου της φυλής Yahi. Ο Ishi, (το όνομα αυτό του δόθηκε από τον Alfred Kroeber, όταν εμφανίστηκε ξαφνικά το 1911 στο Μπέρκλεϋ και σημαίνει «άνθρωπος» στη γλώσσα των Yahi) παρέμεινε στο Ανθρωπολογικό Ινστιτούτο  μέχρι το τέλος της ζωής του και έγινε αντικείμενο ενδελεχούς μελέτης από τον καθηγητή. Ο Ishi πέθανε από φυματίωση το 1916, έτσι η  Ούρσουλα που δεν είχε γεννηθεί ακόμα, δεν τον γνώρισε ποτέ, μεγάλωσε όμως με τις ιστορίες που τις έλεγαν τα μεγαλύτερα αδέλφια και η μητέρα της. Η Θεοντόρα μάλιστα είναι η συγγραφέας του σχετικού βιβλίου «Ο Ishi ανάμεσα σε δύο κόσμους», όπου εξιστορεί όλη την παράξενη ζωή του. Πολύ αργότερα η ΛεΓκεν θα έλεγε:«Ο πατέρας μου μελετούσε πραγματικούς πολιτισμούς ενώ εγώ δημιουργώ φανταστικούς. Κατά κάποιον τρόπο είναι το ίδιο πράγμα».

Ξεκίνησε τις σπουδές της στο περίφημο κολλέγιο θηλέων Ράντκλιφ του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ, από όπου πήρε το δίπλωμα Bachelor in Arts το 1951. Στη συνέχεια προχώρησε στο πανεπιστήμιο Κολούμπια, το 1952, όπου ειδικεύτηκε και πήρε Master στην Ρομαντική Λογοτεχνία. Η διπλωματική της εργασία είχε ως αντικείμενο την γαλλόφωνη Ρομαντική Λογοτεχνία του Μεσαίωνα και της Αναγέννησης. Κέρδισε την υποτροφία Φουλμπράιτ για να συνεχίσει τις σπουδές της στο Παρίσι. Στο υπερωκεάνειο Queen Mary γνωρίστηκε με τον συνεπιβάτη της, ιστορικό Τσάρλς Λε Γκεν. Παντρεύτηκαν λίγους μήνες αργότερα στο Παρίσι και στη συνέχεια επέστρεψαν στις Ηνωμένες Πολιτείες, όπου ξεκίνησαν να διδάσκουν –εκείνος ιστορία, εκείνη γαλλικά – αρχικά στο Πανεπιστήμιο Μέρσερ της Τζόρτζια το 1954 και μετά στο Πανεπιστήμιο του Άϊνταχο, το 1956. Η πορεία τους τους έφερε πριν σχεδόν 50 χρόνια στο Πόρτλαντ του Όρεγκον, όπου και έζησαν μέχρι τον θάνατό τους, κοντά στα 3 παιδιά τους Ελίζαμπεθ, Κάρολαϊν και Θέοντορ και τα 4 εγγόνια τους.

Στη μακρόχρονη ακαδημαϊκή της καρριέρα, η Ούρσουλα Λε Γκεν δίδαξε την συγγραφική τέχνη σε πολλά διάσημα ιδρύματα. Μεταξύ αυτών στο Pacific University (1971), στο Πανεπιστήμιο της Ουάσινγκτο στο Σιάτλ (1971-73), στο Πολιτιακό Πανεπιστήμιο του Πόρτλαντ, στο Όρεγκον (1974, 1977, 1979), στην Μελβούρνη της Αυστραλίας (1975), στο Πανεπιστήμιο του Ρέντινγκ στην Αγγλία (1976), στην Σύνοδο Συγγραφέων στο Bloomington της  Indiana  (1978, 1983), στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια στο Σαν Ντιέγκο (1979), στο κολλέγιο Kenyon και στο Πανεπιστήμιο Tulane.

Αν και η σταδιοδρομία της ως συγγραφέως άρχισε σχετικά αργά, το ταλέντο της εκδηλώθηκε από πολύ νωρίς. Μόλις 11 ετών υπέβαλε ένα κείμενο της στο περιοδικό Astounding Science Fiction (το μετέπειτα Analog), το οποίο απορρίφθηκε. Στη συνέχεια απορροφήθηκε από τις σπουδές, την εργασία και την οικογένεια της, αλλά ποτέ δεν ξέχασε την αγάπη της για την πένα. Επέστρεφε σε αυτήν, όταν τα παιδιά της έπεφταν για ύπνο ή έλειπαν στο σχολείο. Τα ποιήματά της άρχισαν δειλά-δειλά να εκδίδονται, αλλά τα μικρά ψευδο-ιστορικά διηγήματά της, που αναφέρονταν στην φανταστική χώρα Ορσίνια, ένα συγγραφικό ανάλογο της τότε Τσεχοσλοβακίας, δεν τύχαιναν της έγκισης των εκδοτών. Ο τρόπος γραφής και το ύφος της κρίνονταν εξαιρετικά, αλλά η θεματολογία της ήταν «ξένη» και «εκτός πεπατημένης», «όχι απόλυτα σωστή για μας», όπως της έγραφαν στα συνοδευτικά σημειώματα. Η Λε Γκεν ποτέ δεν συμφώνησε, μάλιστα ακόμα αντιπαρατίθεται με τους ακαδημαϊκούς που θεωρούν την ρεαλιστική λογοτεχνία ως την μόνη αποδεκτή μορφή λογοτεχνίας. Λέει χαρακτηριστικά: «Αυτή η θέση απορρίπτει περίπου τα εννέα/δέκατα της αμερικανικής λογοτεχνίας. Από τη στιγμή που εμφανίστηκε ο μαγικός ρεαλισμός της Νοτίου Αμερικής δεν μπορεί κανείς να πει, ότι μόνο ο ρεαλισμός είναι λογοτεχνία».

Το 1962 ένα από τα διηγήματα του κύκλου της «Ορσίνια» δημοσιεύεται σε ένα μικρό λογοτεχνικό περιοδικό. Για αμοιβή η Λε Γκεν πέρνει μερικά επιπλέον τεύχη δωρεάν. Την ίδια χρονιά, το περιοδικό Fantastic αγοράζει και δημοσιεύει το διήγημα της «Απρίλης στο Παρίσι» με θέμα ένα ταξίδι στο Χρόνο. Η αμοιβή της συγγραφέως είναι 30 δολάρια. Χωρίς ενδιασμούς η Λε Γκεν στρέφεται στο μέσον που της εξασφαλίζει έστω και ένα μικρό εισόδημα. Η αχαλίνωτη φαντασία της και η δυνατή πένα της μπαίνουν στη υπηρεσία της επιστημονικής φαντασίας, που αρχικά αποφέρει πρακτικά οφέλη αλλά με τον καιρό φέρνει και την αναγνώρηση του ευρέως κοινού.

«Το Χαϊνικό Σύμπαν»

 Το 1966 εκδίδεται το πρώτο βιβλίο της σειράς του «Κύκλου του Χάιν» με τίτλο «Ο κόσμος του Ρόκαννον». Ακολούθησαν «Ο πλανήτης της εξορίας» το 1967, «Η πoλιτεία της παραίσθησης» το 1968 και το περίφημο «Το Αριστερό Χέρι του Σκότους» το 1969, με το οποίο κερδίζει δύο από τα σημαντικότερα βραβεία του είδους, το Hugo και το Nebula.

Όλες αυτές οι ιστορίες εξελίσσονται στο φανταστικό σύμπαν του Χάιν, ενός πλανήτη με πανάρχαιο, τεχνολογικά και πνευματικά εξελιγμένο πολιτισμό. Οι έποικοι από αυτόν τον πλανήτη έχουν διασπείρει το ανθρώπινο είδος σε ολόκληρη την κοντινή περιοχή του Γαλαξία, που περιλαμβάνει και τον πλανήτη Terra (Γη). Με την πάροδο των χιλιετιών και υπό την πίεση των διαφορετικών κλιματολογικών και τοπολογικών συνθηκών των διαφόρων πλανητών, τα έλλογα αυτά όντα εξελίσσονται και διαμορφώνουν μια μεγάλη ποικιλία ανθρωπόμορφων πλασμάτων με φυσιολογικές, κοινωνιολογικές και πολιτισμικές ανομοιότητες. Μεγάλο μέρος αυτών των πλανητών έχει οργανωθεί σε μια Κοινωνία των Κόσμων – την Έκουμεν – που σκοπό έχει την ανάπτυξη της ειρήνης και της συνεργασίας. Απεσταλμένοι της Έκουμεν πηγαίνουν σε όλους τους γνωστούς πλανήτες, όπου προσπαθούν να κατανοήσουν την κουλτούρα και τις συνθήκες και να πείσουν τον κόσμο αυτό να συμμετέχει οικιοθελώς στη μεγάλη Συμμαχία.

Η επιτυχημένη σειρά συνεχίζεται με το «The Lathe of Heaven” και το «Η λέξη για τον κόσμο είναι Δάσος». Το 1974 εκδίδεται το διασημότερο από τα έργα της στον τομέα της επιστημονικής φαντασίας, το βραβευμένο και διεθνώς αναγνωρισμένο ως κορυφαίο, «Ο Αναρχικός των δύο κόσμων». Αλλά η σειρά δεν έχει ολοκληρωθεί. Τελευταία, προς το παρόν, νουβέλα της σειράς είναι το πολύ καλό « The telling», που εκδόθηκε το 2000.

Ας δούμε λίγο πιο αναλυτικά τα σημαντικότερα βιβλία αυτού του κύκλου, όπου αναπτύσονται οι κύριες έννοιες που απασχολούν την συγγραφέα:

 

 «Το Αριστερό Χέρι του Σκότους»

Το 1969 οι κριτικοί υποδέχονται «Το αριστερό χέρι του Σκότους» με επαίνους για τη δύναμη της μυθοπλασίας του αλλά και για το άκρως φεμινιστικό του θέμα. Σ’ αυτό το βιβλίο η Λε Γκεν κάνει ένα «διαλεκτικό πείραμα» πάνω στην κοινωνική επίδραση του φύλλου ή μάλλον της έλλειψης αυτού. Δημιουργεί έναν πλανήτη με ανδρόγυνα , διττά  πλάσματα, των οποίων το φύλο καθορίζεται μόνο για μερικές μέρες το μήνα, στην περίοδο του kemmer ή οίστρου, οπότε και μπορούν να αναπαραχθούν παίρνοντας αρσενικό ή θηλυκό ρόλο, διαφορετικό κάθε φορά. Λόγω ανυπαρξίας διαρκών σεξουαλικών ορμών και καταπνιγόμενων επιθυμιών, που οδηγούν σε βία και ανεξέλεγκτες συμπεριφορές, στον παγωμένο πλανήτη Γκέθεν, που σημαίναι Χειμώνας, δεν έχει γίνει ποτέ πόλεμος. Όταν πηγαίνει εκεί ο Γκένλυ Άι, ένας Γήινος, ως εκπρόσωπος της διαπλανητικής κυβέρνησης του Έκουμεν, οι κάτοικοι του Γκέθεν ξαφνιάζονται από την μόνιμη αρσενικότητα του, η οποία τους συναρπάζει αλλά και τους απωθεί. Αποστολή του Άι είναι να πιστούν οι κυβερνήσεις των δύο κυριώτερων κρατών του Γκέθεν να συμμετάσχει ο πλανήτης στην πανσυμπαντική συμμαχία των ανθρώπινων κόσμων. Σαστισμένος και ο ίδιος από την έλλειψη φύλλου, την διττότητα αλλά και τις λεπτές, υπόγειες δολοπλοκίες που χρησιμοποιούν οι κάτοικοι για να διατηρούν τις ισορροπίες ανάμεσα στα δύο κράτη, κάνει τη μία γκάφα μετά την άλλη, παρά τη σχετική εκπαίδευση του, και οδηγεί άθελά του τα δύο κράτη στο χείλος του πρώτου πολέμου της ιστορίας τους. Μόνο η αληθινή σχέση φιλίας και αγάπης που αναπτύσεται ανάμεσα σε αυτόν και τον Γκεθενιανό Έστραβεν βοηθούν τον Γκένλυ να κατανοήσει την κοινωνική δομή αυτού του κόσμου και να επιβιώσει.

Ένα πολύ δυνατό έργο, μια μελέτη πάνω στο τι απομένει ως θεμέλιο για το ανθρώπινο γένος, όταν εξαλείφεται η σεξουαλική ταυτότητα. Ένα έργο, που ανάγκαζε τον αναγνώστη να εξετάσει τον ρόλο των ανδρών και των γυναικών στην κοινωνία, σε μια περίοδο που το φεμινιστικό κίνημα είχε αρχίσει να επιβάλλει την παρουσία του. Αρχικά η Λε Γκεν δεν ήταν σίγουρη ότι θα μπορούσε να δημοσιεύσει το βιβλίο. Σκεφτόταν, ότι ίσως οι άνδρες να αισθάνονταν «ευνουχισμένοι» από τους ερμαφρόδιτους χαρακτήρες. Προσάρμοσε τη γραφή της σε αυτή την ιδέα και έγραψε, όπως λέει η ίδια, «σαν επίτιμος άνδρας», χρησιμοποιώντας την αντωνυμία «αυτός» για τους ανδρόγυνους ήρωες της και αποφεύγοντας να τους παρουσιάζει σε θηλυκούς ρόλους. Αργότερα μετάνοιωσε που επέτρεψε στους ήρωες της μόνο ετεροφυλόφιλες σχέσεις αλλά θεώρησε ότι έγραψε το βιβλίο όσο καλύτερα μπορούσε βάσει των συνθηκών της εποχής.

 

«Η λέξη για τον κόσμο είναι Δάσος»

Το 1968, την εποχή της κορύφωσης του πολέμου στο Βιετνάμ, η οικογένεια Λε Γκεν βρίσκεται για ένα χρόνο στην Αγγλία, τηρώντας την παράδοση του ακαδημαϊκού sabbatical. Η Ούρσουλα, προβληματισμένη και αγανακτισμένη από τον άδικο και αναίτιο αυτό πόλεμο γράφει το «Η λέξη για τον κόσμο είναι Δάσος».

Ο Άθσε είναι ένας πλανήτης εποικισμένος από τη Γη. Οι Γήινοι αρχίζουν να υλοτομούν τα αρχέγονα δάση του πλανήτη και να σκλαβώνουν τους αυτόχθονες, που είναι μόλις ένα μέτρο ψηλοί, με πράσινη γούνα και μεγάλα μάτια. Τους θεωρούν πρωτόγονους και τεμπέληδες και τους φέρονται τόσο βάναυσα, ώστε τελικά οι φιλήσυχοι μικρούληδες να επαναστατήσουν. Η παρέμβαση της Κοινωνίας των Κόσμων φέρνει ειρηνική λύση αναγκάζοντας τους Γήινους να εγκαταλείψουν τον πλανήτη. Αλλά η βάση της Αθσενιανής κοινωνίας έχει ήδη αλλοιωθεί.

Η ΛεΓκεν ανησυχούσε ότι το βιβλίο θα φάνταζε πολύ διδακτικό και θα έχανε το νόημα του μετά το τέλος του πολέμου, μιας και ήταν η πιο ανοιχτή πολιτική δήλωση που είχε κάνει μέχρι τότε. Όμως το βιβλίο κέρδισε το βραβείο Hugo και έκανε μεγάλη επιτυχία.

 

 

«Ο Αναρχικός των δύο κόσμων: μια διφορούμενη Ουτοπία».

Στις αρχές της επόμενης δεκαετίας πολλά πράγματα βελτιώνονται και επικρατεί διεθνώς μια αισιοδοξία και μια πίστη σε ένα καλύτερο μέλλον. Επιρρεασμένη από αυτό το κλίμα, αλλά και ώριμη όσο ποτέ να εκφράσει τις πολιτικές και κοινωνικές πεποιθήσεις της, η Λε Γκεν τολμά ακόμα μια ιστορία τοποθετημένη στο Χαϊνικό Σύμπαν της με τίτλο «Ο Αναρχικός των δύο κόσμων: μια διφορούμενη Ουτοπία».

Εδώ αφηγήται την ιστορία δύο πλανητών, που ο ένας είναι δορυφόρος του άλλου. Ο μητρικός πλανήτης Γιούρας έχει πολλά από τα χαρακτηριστικά της δικής μας Γης, όσον αφορά στη φύση αλλά και στις κοινωνικές και πολιτικές δομές. Υπάρχουν κράτη, βιομηχανίες, ταξικές, φυλετικές και σεξιστικές διακρίσεις, πολιτικά συστήματα που παραπέμπουν στις ΗΠΑ και τη Σοβιετική Ένωση. Εκατόν πενήντα χρόνια πριν την ιστορία μας, μια ιδεολόγος, η Όντο προπαγανδίζει μιαν απόλυτα αναρχική κοινωνία. Οι άρχοντες του πλανήτη απομακρύνουν τον κίνδυνο δίνοντας τον δορυφόρο Ανάρες στους ταραξίες οπαδούς της, να μεταναστεύσουν μόνιμα. Εκεί χτίζεται μια κοινωνία βασισμένη στην ισότητα, την απουσία ιδιοκτησίας, την εθελοντική κοινωνική συνεισφορά, την κοινοβιακή διαβίωση και την αλληλοανοχή σε όλους τους τομείς. Κάτι σαν μιαν τέλεια χίπικη κοινότητα της εποχής.

Συνειδητά, όμως, η συγγραφέας έκανε τον ουτοπικό της κόσμο ελατωματικό. Η φυσική πραγματικότητα του Ανάρες πλησιάζει αυτήν μιας δυστοπίας. Έρημος, άγονος, με ελάχιστους πόρους διαβίωσης πλην των πολύτιμων μεταλευμάτων του. Αυτό είχε δύο κύριους λόγους: α/ για να γίνει η ιστορία πιο ρεαλιστική και πιστική και β/να αναδειχτεί περισσότερο η ουτοπική κοινωνία σε ένα δυστοπικό περιβάλλον.

Κύριος ήρωας είναι ο Σέβεκ, ένας επιστήμονας, του οποίου το πολύ σημαντικό έργο παραβλέπεται από την κοινωνία του. Εκείνος αντιδρώντας σαν πραγματικά ελεύθερο άτομο, στρέφεται στους απεχθείς γείτονες, με μόνο τελικό αποτέλεσμα την συνειδητοποίηση του πόσο βαθιά ριζωμένες μέσα του είναι οι αξίες της δικής του κοινωνίας. Στην προσπάθεια του να κατανοήσει τους άλλους και να γεφυρώσει το χάσμα ανάμεσα στους δύο κόσμους, ανακαλύπτει την πραγματική ελευθερία στο να μοιραστεί την ανακάλυψη του με ολόκληρο το ανθρώπινο γένος, παραδίδοντας την στην εκπρόσωπο του Έκουμεν.

Το σύμβολο του Οντονισμού, της αναρχικής φιλοσοφίας του Ανάρες, είναι ο κύκλος. Έτσι και η γραφή του μυθιστορήματος ακολουθεί μιαν κυκλική διαδρομή ξεκινώντας και καταλήγοντας στο ίδιο σημείο και αφήνοντας στον αναγνώστη τα τελικά συμπεράσματα.

Ο «Αναρχικός» είναι ένα ακόμα «διαλεκτικό πείραμα», που αντιπαραβάλει την αναρχία με τον καπιταλισμό. Εξετάζει το πως θα μπορούσε να λειτουργεί μια πραγματικά αναρχική κοινωνία. Με την μετάβαση δε ενός δυσαρεστημένου πολίτη μιας τέτοιας κοινωνίας σε μια άλλη, αντιδιαμετρικά αντίθετη, επιχειρεί να ανακαλύψει το κατά πόσο λειτουργούν ή όχι και οι δύο αυτές κοινωνίες σε μια τέτοια περίπτωση. Όπως λέει και η ίδια: «είναι ατελείς ουτοπίες γιατί οι άνθρωποι που ζουν σ΄αυτές είναι απλώς άνθρωποι». Σε αυτό της το εγχείρημα εμπνέεται από τη δουλειά του Αμερικανού ειρηνιστή, αναρχικού και μεταρυθμιστή Πωλ Γκούντμαν.

Η υποδοχή που επιφύλαξαν οι κριτικοί στον «Αναρχικό» ήταν διθυραμβική. Όπως και το «Αριστερό χέρι του σκότους», κερδίζει τα βραβεία Hugo και Nebula την ίδια χρονιά, δίνοντας στην ΛεΓκεν μια μοναδική πρωτιά και καθιερώνοντάς την σαν μια από τους κυριότερες συγγραφείς επιστημονικής φαντασίας του 20ου αιώνα.

 

 

 «Το Χρονικό της Γαιοθάλασσας»

Στα τέλη της δεκαετίας του ’60, ο εκδότης των παιδικών ιστοριών της μητέρας της, ο Χέρμαν Σάιν, της προτείνει να γράψει μια νουβέλα για άτομα νεαρής ηλικίας. Εγκαταλείποντας προσωρινά το «Χαϊνικό» σύμπαν της, ταξιδεύει πίσω στον φανταστικό χρόνο και τοποθετεί την ιστορία της σε έναν πρωτόγονο, αμυδρά μεσαιωνικό κόσμο. Η Γαιοθάλασσα αρχίζει να πέρνει μορφή. Το 1968 εκδίδεται «Ο Μάγος της Γαιοθάλασσας», που αμέσως κερδίζει το βραβείο Globe-Hornbook της Βοστόνης. Ακολουθεί το «Οι τάφοι του Άτουαν» το 1970, που κερδίζει το Newbery Silver Medal και το 1972 βγαίνει το «Η πιο μακρυνή Ακτή», που κερδίζει το Εθνικό βραβείο Βιβλίων για Παιδιά. Η σειρά επιφανιακά έχει ολοκληρωθεί, όμως στο μυαλό της συγγραφέως έχει ήδη δημιουργηθεί ένας ολόκληρος ζωντανός κόσμος που προχωράει, εξελίσσεται και της αποκαλύπτει όλο και περισσότερες ιστορίες, που πρέπει να ειπωθούν. Έτσι το 1990 δημοσιεύεται η «Τεχάνου» , λίγο αργότερα ένας τόμος με διηγήματα με τίτλο «Ιστορίες της Γαιοθάλασσας»  και το 2001, το βιβλίο που όντως ολοκληρώνει τον κύκλο της Γαιοθάλασσας, «Ο άλλος άνεμος».

 

 «Ο Μάγος του Αρχιπελάγους»

Ο «Μάγος του Αρχιπελάγους» αναφέρεται στα νεανικά χρόνια του Γκεντ, του Κίρκου, του μελλοντικού παντοδύναμου Αρχιμάγιστρου. Παρουσιάζεται ως ένας αμαθής νεαρός χωρικός, με έμφυτες μαγικές δυνάμεις και αρκετό πείσμα και αποκοτιά, ώστε να θεωρεί ότι μπορεί να αψηφίσει τους κανόνες και τις απαγορεύσεις των Δασκάλων της Σχολής Μαγείας του Ρόουκ. Λόγω της αντιπαλότητας του με έναν συμαθητή του καλεί από λάθος ένα σκοτεινό πνεύμα που τον πληγώνει και προκαλεί τον θάνατο του Αρχιμάγιστρου. Ο Γκεντ συνέρχεται και γίνεται ένας δυνατός Μάγος αλλά το πνεύμα τον καταδιώκει συνεχώς. Μέχρι που εκείνος αποφασίζει να αντιστρέψει τους όρους και να γίνει  ο ίδιος διώκτης. Ακολουθεί τη Σκιά μέχρι το νοτιότερο νησί του Αρχιπελάγους και εκεί την αντιμετωπίζει, της δίνει το πραγματικό της όνομα –Γκεντ- κι έτσι  γιατρεύει τα δύο μέρη της διαιρεμένης ψυχής του.

Εδώ η Λε Γκεν ασχολείται με το αγαπημένο της θέμα, την ισορροπία, αλλά και την ευθύνη που έρχεται με την δύναμη. Είναι μια ιστορία ενηλικίωσης και είναι από τις πιο μεστές και περιεκτικές του είδους. Ο χώρος της Γαιοθάλασσας είναι ένα σύμπαν ολοκληρωμένο, απτό και πολύ ρεαλιστικό και η γραφή θυμίζει περισσότερο καταγραφή αληθινών γεγονότων παρά αφήγηση μύθου.

 

 «Οι τάφοι του Άτουαν»

Η ιστορία του Γκεντ συνεχίζεται στο βιβλίο «Οι τάφοι του Άτουαν», όπου  αναζητά ένα αρχαίο μαγικό κειμήλιο, το Δαχτυλίδι του Έρεθ-Άκμπε στα μακρινά, βαρβαρικά νησιά του Καργκ. Εκεί, στο ιερό νησί Άτουαν, συναντά την Τέναρ, μια νεαρή κοπέλα που έχει οριστεί να γίνει η επόμενη υψηλή ιέρεια των αρχέγονων και ανώνυμων Δυνάμεων της Γης. Για τον λόγο αυτό έχει χάσει τα πάντα: την οικογένεια, τα υπάρχοντα, ακόμα και το όνομα της και ζει αποκομένη από τον κόσμο, στο έλεος της ζήλιας και των δολοπλοκιών του ναού. Την αποκαλούν Άρχα, η Φαγωμένη, η Ακατανόμαστη και Πάντα Ανανεούμενη, προθιέρεια και φύλακας του αιώνια βυθισμένου στο σκοτάδι λαβυρίνθου των Τάφων. Εκεί βρίσκεται ο θησαυρός που θέλει να κλέψει ο Γκεντ και είναι καθήκον της να τον αποτρέψει. Όμως εκείνος της μιλάει για την δύναμη της μαγείας και για έναν κόσμο φωτεινό και ελεύθερο. Η Τέναρ γοητεύεται και παράλληλα συνειδητοποιεί την δεινή θέση στην οποία βρίσκεται. Διακινδυνεύει τα πάντα για να τον βοηθήσει και τελικά δραπετεύει μαζί του.

Έχουμε κι εδώ μιαν ιστορία ενηλικίωσης, αλλά τώρα αφορά ένα κορίτσι και έτσι η συγγραφέας δίνει μεγαλύτερη έμφαση στα συναισθήματα, την καταπίεση και την ανάγκη για αυτοδιάθεση. Ο Γκεντ αναλαμβάνει το ρόλο του διαφωτιστή και οδηγού σε αυτόν τον κυριολεκτικά και μεταφορικά, σκοτεινό δρόμο προς την αυτογνωσία και την ελευθερία.

 

«Η πιο μακρινή ακτή»

Τα χρόνια περνούν. Ο Γκεντ είναι πια Αρχιμάγιστρος του Ρόουκ, πανίσχυρος γητευτής και αφέντης των Δράκων. Όμως ο κόσμος της Γαιοθάλασσας έχει αρχίσει να σκοτεινιάζει. Οι Μάγοι χάνουν τις δυνάμεις τους και συμφορές απειλούν τους κατοίκους των νησιών. Ο Γκεντ, παρά την προχωρημένη ηλικία του, πέρνει μαζί του τον νεαρό πρίγκιπα Άρεν και ξεκινάει για ένα μακρύ και επικίνδυνο ταξίδι μέχρι τα όρια του γνωστού κόσμου και πέρα από αυτά, στο βασίλειο του θανάτου, σε μια προσπάθεια να ανακαλύψουν τα αίτια της απώλειας και να επαναφέρουν την μαγεία και την τάξη στον κόσμο τους. Ο Γκεντ αντιμετωπίζει για άλλη μια φορά τους δαίμονες του στο πρόσωπο του μάγου Κομπ και εξαντλεί όλες τις μαγικές του δυνάμεις για να τον νικήσει και να κλείσει το άνοιγμα ανάμεσα στους κόσμους των ζωντανών και των νεκρών.

Η Λε Γκεν μας δίνει εδώ ακόμα μια ιστορία ενηλικίωσης, αυτή του μελλοντικού Βασιλιά της Γαιοθάλασσας, που μέσα από την διδαχή του Γκεντ και την απόλυτη περιπέτεια εξελίσσεται από τον νεαρό πρίγκιπα που τα χάνει από δέος εμπρός τον Αρχιμάγιστρο, στον ήρωα που διαφεντεύει τους παντοδύναμους Δράκους της Σέλιντορ. Παράλληλα ολοκληρώνει τον κύκλο του Γκεντ με την τελική θυσία των δυνάμεων του και την εξιλέωση από το νεανικό του ατόπημα.

 

«Τεχάνου»

Ενώ ο Γκεντ εκτελούσε τα καθήκοντα του Αρχιμάγιστρου στο Ρόουκ, η Τέναρ είχε μείνει στο Γκοντ και είχε ακολουθήσει την ζωή μιας απλής γυναίκας. Η αρχή του βιβλίου την βρίσκει χήρα ενός αγρότη με ενήλικα παιδιά, να ζει μόνη σε ένα απόμερο κτήμα. Ενάντια στην κοινή γνώμη σώζει από βέβαιο θάνατο και αναλαμβάνει την ανατροφή ενός παράξενου μικρού κοριτσιού, της Θέρου, που είχε κακοποιηθεί και καεί άσχημα από τους φυσικούς της γονείς. Το μισό του πρόσωπο είναι παραμορφωμένο και δεν μπορεί να μιλήσει. Για την πράξη της αυτή, η Τέναρ αντιμετωπίζει την δυσπιστία, την απέχθεια και τον κατατρεγμό και συνειδητοποιεί πολλά πράγματα για τις ανθρώπινες σχέσεις και τις διακρίσεις ανάμεσα σε άντρες και γυναίκες. Ο Γκεντ, που δεν είναι πια Μάγος, επιστρέφει στη γενέτειρα του, παντρεύεται την Τέναρ και προσπαθεί να μάθει να ζει χωρίς τις Δυνάμεις που μέχρι τώρα θεωρούσε δεδομένες.

Το βιβλίο αυτό ξεφεύγει από το βασικό θέμα της ενηλικίωσης που βρίσκουμε στα τρία προηγούμενα. Εδώ η ανθρώπινη συμπεριφορά, οι σχέσεις των δύο φύλων και η διαφορετικότητα πέρνουν πρώτο ρόλο. Η Θέρου/Τεχάνου κουβαλάει μια βαριά κληρονομιά, ο Γηραιότερος των Δράκων την αποκαλεί κόρη του, παραμένει όμως μέχρι τέλους μυστήριο.

 

 «Ο άλλος άνεμος»

Στο τελευταίο βιβλίου του κύκλου, οι Δράκοι επιστρέφουν στη Γαιοθάλασσα και απειλούν με καταστροφές, ενώ οι νεκροί προσπαθούν ξανά να ανοίξουν τη δίοδο προς τον κόσμο των ζωντανών, αγγίζοντας τα όνειρα τους. Ο βασιλιάς Λεμπάνεν στηρίζεται στη βοήθεια της Τέναρ και της Τεχάνου για να λύση το πρόβλημα. Η Τέναρ ξέρει ότι έχει έρθει η ώρα να αποχωριστεί τη θετή της κόρη. Η πραγματική οντότητα της Τεχάνου, αποκαλύπτεται, οι Μάγοι του Ρόουκ επεμβαίνουν και ο αρχέγονος δεσμός ανάμεσα στους ανθρώπους και τους δράκους αναβιώνει. Η πύρινη δράκαινα Τεχάνου πετάει ελεύθερη στον Άλλο Άνεμο, οι νεκροί βρίκουν επιτέλους την αποδέσμευση και τη γαλήνη, η ειρήνη επανέρχεται στη Γαιοθάλασσα και η ισορροπία του κύκλου της ζωής και του θανάτου ανακτά την ισορροπία της.

Τα βιβλία της Γαιοθάλασσας ξεκίνησαν σαν αναγνώσματα για εφήβους, εξελήχθηκαν όμως σε πολύ σοβαρές διατριβές πάνω στον κοινωνικό χαρακτήρα των λαών, τη διαφορετικότητα, τη σχέση του ανθρώπου με την εσωτερική του δύναμη όπως αυτή εκφράζεται με τη μαγεία, τις αρχέγονες δυνάμεις της φύσης που αντιπροσωπεύουν οι Δράκοι και την θνητότητα του.

 

«Τα Χρονικά της Δυτικής Ακτής»

Με αυτή τη σειρά η συγγραφέας επανέρχεται στο βασικό θέμα της ενηλικίωσης. Οι νεαροί ήρωες και ηρωίδες της καλούνται να διαχειριστούν σωστά τα «Δώρα», με τα οποία τους έχει προικίσει η φύση, να εμπιστευτούν τις «Φωνές», που τους καθοδηγούν και τους διδάσκουν και να δαμάσουν τις «Δυνάμεις», που έχουν αποκτήσει ώστε να επιτύχουν τον τελικό τους σκοπό.

 

«Φτερόγατες»

Τρυφερές ιστορίες για παιδιά, «οι Φτερόγατες» διηγούνται τις περιπέτειες πέντε μικρών γατιών με φτερά, που φεύγουν από τις υποβαθμιζμένες γειτονιές της μεγαλούπολης, όπου γεννήθηκαν και αναζητούν ένα ασφαλές και όμορφο μέρος για να ζησουν.

Η Ούρσουλα Λε Γκεν είναι πολυγραφώτατη. Εκτός από τους βασικούς κύκλους των μυθιστορημάτων της έχει γράψει πολλά διηγήματα, ποιήματα, δοκίμια, αναλύσεις, μελέτες και κριτικές, τα οποία έχουν δημοσιευτεί σε συλλογές διηγημάτων, επιστημονικά περιοδικά, ως άρθρα και ως ανεξάρτητα βιβλία. Τελευταίο της πόνημα είναι το «Λαβίνια», ένα ψευδοϊστορικό έπος, του οποίου ηρωίδα είνα η Λαβίνια, η σύζυγος του Αινεία. Στη «Αινειάδα» του Βιργίλιου η Λαβίνια απλώς αναφέρεται και δεν παίζει κανέναν απολύτως ρόλο. Η Λε Γκεν αναλαμβάνει να διορθώσει αυτό το σφάλμα και ταυτόχρονα να κάνει βαθιές σκέψεις πάνω στον πόλεμο, την ισχύ, τις αρετές και τα μειονεκτήματα των ηγετών. Το βιβλίο προσφέρει στον αναγνώστη την απόλαυση μιας πολύ λυρικής γραφής,καθώς και μια αρχαιολογικής ακρίβειας απεικόνιση της εποχής.

Στα περισσότερα από 40 χρόνια της συγγραφικής της καριέρας, η Ούρσουλα Λε Γκεν έχει βραβευθεί πάρα πολλές φορές, τόσο για μεμονομένα βιβλία, όσο και για το σύνολο του έργου της. 5 Hugo, 5 Nebula, 6 Locus Reader’s Awards, 2 φορές Grand Master (τη μία το Gandalf για Fantasy και την άλλη το Sci-Fi Writers Award) και πάμπολα άλλα βραβεία κοινού και κριτικών. Έχει επίσης αναγορευθεί επίτιμος διδάκτωρ σε 9 αμερικανικά πανεπιστήμια.

Όλα αυτά, καθώς και η αποδεδειγμένη προτίμηση του αναγνωστικού κοινού είναι αποτέλεσμα της υψηλής λογοτεχνικής ποιότητας των γραπτών της. Ανεξάρτητα από το είδος του διηγήματος και αν αυτό προορίζεται για παιδιά ή ενήλικες, η γλώσσα που χρησιμοποιεί είναι ρέουσα αλλά πλούσια, χωρίς άτοπους μοντερνισμούς και ευκολίες. Η διήγηση της είναι διεξοδική χωρίς να καταφεύγει σε άσκοπη χρήση λέξεων που μόνο γεμίζουν τις σελίδες, οι περιγραφές της λεπτομερείς και αισθητικά κομψές και η παρουσίαση των χαρακτήρων άρτια με βαθιά διορατικότητα στην ψυχολογία τους. Η πλοκή κρατά τον αναγνώστη με την μεστότητα της και η μοίρα των πρωταγωνιστών ταυτίζεται με την δική του. Μέσα από τα βιβλία της αναδύεται η υψηλή οξυδέρκεια, η μόρφωση και το χιούμορ της. Και τα θέματα της είναι από αυτά που μισούν συνήθως οι εκδότες: αντιφατικά, προκλητικά, με φευγαλέα νοήματα που δεν ελέγχονται εύκολα.

Το γεγονός ότι ο πατέρας της ήταν αρχαιολόγος-ανθρωπολόγος και ο σύζυγος της ιστορικός έχει σαφώς επιρρεάσει τον τρόπο που αντιμετωπίζει τους φανταστικούς της κόσμους. Με σεβασμό, περιέργεια, δίψα για γνώση και κατανόηση των άγνωστων νέων πολιτισμών και άμεση επαφή με τους κατοίκους τους. Κοιτάζει τους κόσμους της από την απόσταση του ερευνητή και διατηρεί τις επιφυλάξεις της γι αυτούς μέχρι τέλους.

Πέρα από αυτό, τα έργα της χαρακτηρίζονται από τρεις βασικές αρχές, τον ταοϊσμό, τον φεμινισμό και την πολιτική ελευθερία.

Ήδη από τα πρώτα της έργα αρχίζει να διαφαίνεται η προσήλωση της στα μυθολογικά πρότυπα του ταξιδιού-αναζήτησης και στην βασική αρχή του Ταοϊσμού, την ισορροπημένη και οργανωμένη ολότητα, εκφρασμένα μέσα από το κλασσικό θέμα της ιστορίας «ενός ξένου σε ξένο τόπο». Η ενασχόληση της Λε Γκεν με τον Ταοϊσμό άρχισε, όταν στα 14 της ανακάλυψε έναν τόμο με τις σκέψεις το Λάο Τσε στη βιβλιοθήκη του πατέρα της. Η απλή, πρακτική, μη θεολογική προσέγγιση του βιβλίου σε βασικά φιλοσοφικά θέματα την συναρπάζει. Βρίσκει τις διδαχές του φρέσκιες, ζωογόνες. Αντλεί από αυτές δύναμη που τροφοδοτεί την καλλιτεχνική της φύση. Ο ταοϊσμός γίνεται γι αυτήν βασική φιλοσοφική αρχή και στάση ζωής.

LOS ANGELES – DEC 15: Ursula Le Guin at home in Portland, Origon, California December 15 2005. (Photo by Dan Tuffs/Getty Images)

Η άλλη βασική αξία που κατευθύνει το έργο της είναι η πίστη της στην ικανότητα και τη δύναμη των γυναικών. Ήταν ήδη 40 ετών με σύζυγο και μεγάλα παιδιά, όταν στη δεκαετία του ‘60 ξεκίνησαν τα μεγάλα φεμινιστικά κινήματα. Διαβάζει Σιμόν ντε Μποβουάρ, αποδέχεται τις αρχές της αλλά τις θέτει σε πιο ρεαλιστικές βάσεις, προσπαθώντας μέσα από τα φανταστικά μυθιστορήματά της να διερευνήσει τις σχέσεις των δύο φύλων πέρα και πάνω από τα καθιερωμένα. Δεν περιορίζεται σε μοντερνιστικές κοινοτοπίες αλλά αναλύει τη ρίζα του προβλήματος, τη αρχέγονη ανισότητα.

Και πάνω από όλα η Λε Γκεν υπερασπίζεται στα βιβλία της την διαφορετικότητα, φυλετική ή σεξουαλική. Σε μια εποχή που οι φυλετικές διακρίσεις είναι ακόμα ζωντανές στη χώρα της, εκείνη φτιάχνει έγχρωμους ήρωες. Ελάχιστοι είναι οι αμιγώς λευκοί στις ιστορίες της. Οι βάρβαροι Καργκ ή κάποιοι κάτοικοι των πλανητών του Έκουμεν ίσως. Οι βασικοί ήρωες έχουν συνήθως ινδιάνικα χαρακτηριστικά με σκούρο δέρμα και κατάμαυρα μαλιά ή είναι εμφανώς νέγροι ή ασιάτες. Υπερασπίζεται την ελευθερία επιλογής ερωτικού συντρόφου, μιλάει για αμφισεξουαλικές σχέσεις, δημιουργεί έναν ολόκληρο πλανήτη με άφυλα όντα. Όλα αυτά, όμως, χωρίς να υπερβεί τις συμβάσεις που θα προκαλούσαν την αντίδραση των εκδοτών και θα απέκλειαν την δημοσίευση του έργου της. Αργότερα μετάνοιωσε λίγο για την συγκαλλειμένη αυτή γραφή, αλλά είχε ήδη καταφέρει να μιλήσει για πολύ ευαίσθητα θέματα σε ένα ευρύ κοινό και να περάσει τις απόψεις της με θετικό τρόπο.

Τον ίδιο δρόμο ακολούθησε και για τις πολιτικές απόψεις που θέλησε να περάσει μέσα στα βιβλία της. Ο αναρχισμός και ο πασιφισμός είναι διάχυτα σε όλο της το έργο, αλλά όντας τοποθετημένα σε φανταστικά σύμπαντα δεν ενοχλούν. Αυτές οι ίδιες αρχές διέπουν και τα δύο σύμπαντα που δημιούργησε η Λε Γκεν. Σύμπαντα εντελώς διαφορετικά αλλά κατά βάση όμοια.

Στον «Κύκλο του Χάιν», το σύμπαν της Έκουμεν είναι χτισμένο πάνω στις βασικές αρχές της επιστημονικής φαντασίας – αστρόπλοια, διαπλανητικά ταξίδια, συσκευές ταυτόχρονης επικοινωνίας κλπ. Όμως δεν γίνονται μάχες, δεν αστράφτουν τα φέιζερς και τα κανόνια πρωτονίων, δεν υπάρχουν φριχτά τέρατα και εξωανθρώπινες οντότητες. Αντίθετα το κύριο μέλημα των ηρώων είναι η εξάπλωση των παναθρώπινων αξιών σε ένα ειρηνικό και προοδευτικό περιβάλλον. Το βασικό ζητούμενο εδώ είναι τα όρια της ανθρώπινης φύσης – πόσο μακρυά μπορούμε να φτάσουμε και να παραμείνουμε άνθρωποι;

Στη «Γαιοθάλασσα» το περιβάλλον είναι κλασσικά φανταστικό – μάγοι, δράκοι, βασιλιάδες και ιέρειες. Αλλά κι εδώ οι διαμάχες αφορούν στους ανθρώπους, οι αγώνες δίνονται ενάντια στην ίδια την φύση μας και οι Δράκοι έχουν συμβολικό χαρακτήρα. Ιδιαίτερη βαρύτητα δίνεται στη χρήση των ονομάτων και την σημασία των αρχέγονων παραδόσεων. Οι ήρωες ψάχνουν τελικά για το νόημα της πραγματικότητας και την εξήγηση της ανάγκης του θανάτου.

Όσο διαφορετικοί κι αν είναι οι δύο αυτοί κόσμοι, έχουν πολλά κοινά. Οι ήρωες και των δύο ταξιδεύουν μακρυά από το οικείο τους περιβάλλον, πέφτουν άθελα τους σε κοινωνικές γκάφες και περιπλέκονται σε ξένα ήθη και έθιμα. Τέλος όλοι αντιμετωπίζουν το φάσμα του θανάτου. Κοινός παρονομαστής σε ολόκληρο το έργο της συγραφέως παραμένει ο άνθρωπος και η συνεχής αναζήτηση του για τις βασικές αλήθειες της ζωής και του θανάτου. Το εκπληκτικό είναι ότι η Λε Γκεν έφτιαξε τους δύο παράλληλους αυτούς κόσμους σχεδόν ταυτόχρονα, σπάζοντας κάθε προηγούμενο ρεκόρ συγγραφικής απόδοσης.

Εκδομένα στα τέλη τις δεκαετίας του ’60 και τις αρχές του ’70, τα κυριότερα έργα της Λε Γκεν ακολουθούν χρονικά την περίοδο της μεγάλης επιτυχίας των κλασικών φανταστικών έργων του Τόλκιν.  Παρ΄ότι σε πρώτη ανάγνωση δεν έχουν τίποτα κοινό πέρα από τις κλασσικές μορφές των Μάγων και των Δράκων, μια βαθύτερη ανάλυση θα αποκαλύψει τον κοινό ανθρωποκεντρικό χαρακτήρα των δύο έργων, καθώς και την κοινή ενασχόληση τους με τον θάνατο και την απώλεια. Ιδιαίτερα η σκηνή της τελικής αναχώρησης της Τεχάνου στον «Άλλο Άνεμο» είναι συναισθηματικά συγκρίσιμη με το πέρασμα του Φρόντο στη Δύση.  Σημαντικότερο δε, είναι ότι η ΛεΓκεν μοιράζεται με τον Τόλκιν την ικανότητα να δημιουργεί απτούς, σταθερούς, πραγματικούς  κόσμους. Και ο μόνος τρόπος γι αυτό είναι η συνέπεια. Όπως λέει χαρακτηριστικά ο Φράνσις Σπάφορντ στο δοκίμιο του «Το παιδί που διαμορφώνουν τα βιβλία» : «το μόνο που μοιράζονται τα βιβλία της Γαιοθάλασσας με τον Τόλκιν είναι η βαθειά συνέπεια που επιτρέπει σε έναν φανταστικό κόσμο να αναδύεται στέρεος από την αρχική υπόθεση…Η συνέπεια είναι για ένα φανταστικό κόσμο, ότι οι φυσικοί νόμοι για μας».

Η ΛεΓκεν αγαπούσε τα γραπτά του Τόλκιν και τα είχε μελετήσει σε βάθος. Αυτό αποδεικνύεται περίτρανα στο δοκίμιο που έγραψε για την συλλογή-αφιέρωμα της Κάρεν Χάμπερ «Meditations on Middle-Earth», όπου διάσημοι συγγραφείς του φανταστικού αναφέρονται στη σχέση τους με τον Τόλκιν. Το δοκίμιο έχει τίτλο «Rhythmic Pattern in The Lord of the Rings», κι αναφέρεται στη μουσικότητα που διέπει τον γραπτό λόγο του Τόλκιν. Η ΛεΓκεν λέει χαρακτηριστικά: «Μιας και έχω τρία παιδιά, έχω διαβάσει τρεις φορές την τριλογία του Τόλκιν δυνατά. Είναι υπέροχο βιβλίο να το διαβάζεις στους άλλους και, όπως βεβαιώνουν ομόφωνα τα παιδιά, να το ακούς. Ακόμα κι όταν οι προτάσεις είναι μεγάλες, η ροή τους είναι απολύτως ξεκάθαρη και ακολουθεί την αναπνοή. Η στίξη έρχεται εκεί που χρειάζεσαι να σταματήσεις. Ο ρυθμός είναι γεμάτος χάρη και αναπόφευκτος».  Προχωράει δε, να αποδείξει το έμμετρο της πρόζας, αναλύοντας την αντίστιξη που υπάρχει σε ένα ολόκληρο κεφάλαιο.

Η Ούρσουλα ΛεΓκεν ανήκει δικαιωματικά στον κύκλο των μεγάλων κλασσικών συγγραφέων της εποχής μας. Αν και η ίδια διάλεξε να εντάξει τα έργα της στο χώρο του Φανταστικού, η γραφή και η ουσία της θεματολογία της είναι πέρα και πάνω από τα στενά πλαίσια κάθε κατηγορίας. Κατάφερε να γράψει εξίσου αποτελεσματικά ιστορίες που ανήκουν στην επιστημονική, την επική και την ιστορική φαντασία, ιστορίες που απευθύνονται σε παιδιά και ενήλικες συγχρόνως, ιστορίες ανθρώπινες, φανταστικά πραγματικές. Πολλοί συγγραφείς έχουν γράψει παράλληλα επιστημονική και κλασσική φαντασία, από τον C.S. Lewis μέχρι την C.J.Cherryh και τον Tad Williams. Κανείς όμως δεν έφτασε στο επίπεδο της ΛεΓκεν. Τα βιβλία της οδηγούν τον αναγνώστη στο να ξεπεράσει τις επιφανειακές προδιαγραφές του συγκεκριμένου είδους και να ακολουθήσει την συγγραφέα στην αναζήτηση της για ειρήνη, κατανόηση και ισορροπία.

Ας ακολουθήσουμε το παράδειγμα της κι ας προσπαθήσουμε κι εμείς εδώ να βρούμε αυτά που μας ενώνουν.

Light is the left hand of darkness
and darkness the right hand of light.
Two are one, life and death, lying
together like lovers in kemmer,
like hands joined together,
like the end and the way.