Ένα από τα θέματα που μπορεί κανείς να εντοπίσει στο έργο του Τόλκιν, και που από τα κατά την γνώμη μου προέρχονται από την χριστιανική Καθολική πίστη του Καθηγητή, είναι το θέμα της απληστίας και το πως αυτή προσεγγίζεται στο έργο του.
Το «Χόμπιτ» λοιπόν, εκτός από ένα ξεχωριστό παραμύθι ηρωισμού, με κεντρικό ήρωα τον αγαπημένο μας Μπίλμπο, αποτελεί και μια αφορμή για τον συγγραφέα να ασχοληθεί με θέματα που ακόμα και σήμερα, ειδικά σήμερα, είναι επίκαιρα.
Το θέμα της απληστίας και το πως διαφθείρει ακόμα και τους πιο ευγενείς είναι ζήτημα που εμφανίζεται αρκετά νωρίς στο έργο, ήδη από την στιγμή που οι Νάνοι εξηγούν στον ηρώα μας την αποστολή: Να πάρουν το Έρεμπορ από τον Δράκο που το κατέκτησε και έχει κλέψει τους θησαυρούς του βουνού. Η αποστολή, λοιπόν, είναι μια εκστρατεία ηρωική, να πάρουν πίσω οι Νάνοι την πατρίδα τους, αλλά και μια εκστρατεία με έντονο το οικονομικό στοιχείο -να πάρουν πίσω οι Νάνοι τον θησαυρό που άφησαν πίσω τους φεύγοντας από τα νύχια και την φωτιά του Δράκου!
Η απληστία των Νάνων μπαίνει όλο και περισσότερο στο κάδρο, όσο προχωράει η παρέα προς το Μοναχικό Βουνό. Τόσο με την αντίδραση τους, όταν ανακαλύπτουν τους θησαυρούς στην σπηλιά των Τρολ, όσο και με την αγωνία και τον πυρετό του Θόριν να βρει ξανά το δικό του “πολύτιμο”, την Ιερή Πέτρα (Arkenstone). Προσωπικά αυτό μου θυμίζει την επίδραση που έχει ένα άλλο “πολύτιμο”, το Ένα Δαχτυλίδι που κουβαλάει πάνω του το Χόμπιτ, μη γνωρίζοντας τι ακριβώς είναι αυτό.
Για τον Καθηγητή Τόλκιν η απληστία είναι αρρώστια, πυρετός που τρώει τα σωθικά, τρελαίνει, είναι κακό που διαφθείρει πνευματικά, χάνει κάποιος τα λογικά του.
Απληστία υπάρχει και στο επίπεδο των ανθρώπων και μας παρουσιάζεται γλαφυρά στον χαρακτήρα και την προσωπικότητα του Άρχοντα της Λιμνούπολης, που μαγεύεται από το όνειρο να πάρει μερίδιο από τον θησαυρό του Βουνού. Ακόμα και οι υπήκοοι του τον αναγνωρίζουν ως φιλάργυρο, με το μυαλό του μόνο στο χρήμα και τα πλούτη, χωρίς έννοια για τις ανάγκες του λαού του.
Η προσωποποίηση όμως της απληστίας είναι ο ίδιος ο Δράκος Σμάουγκ, τέρας αρχαίο, ισχυρό, επιβλητικό, ο οποίος έχει άσβεστη δίψα για θησαυρούς, που για να λέμε και την αλήθεια, δεν του χρησιμεύουν και σε τίποτα.
Είναι ενδιαφέρον το πως ο ίδιος ο Δράκος αντιδρά στην κλοπή ενός μόνο αντικειμένου από τον τεράστιο θησαυρό, ένα χρυσό κύπελλο. Ο Καθηγητής το περιγράφει ως «η οργή που βλέπουμε να πιάνει τους πλούσιους ανθρώπους που έχουν περισσότερα από όσα μπορούν να χαρούν, όταν χάσουν ξαφνικά κάτι που το είχαν πολύ καιρό χωρίς ποτέ πριν να το έχουν χρησιμοποιήσει ή επιθυμήσει». Ο Δράκος αντιδρά με βία στην κλοπή, έστω και του παραμικρού αντικειμένου, παρόλο βέβαια που δεν έχει καμία χρήση ο ίδιος για αυτό και παρόλο που ο ίδιος είναι κλέφτης του αμύθητου θησαυρού τον οποίο φυλάει.
Στο φινάλε του βιβλίου η απληστία παίζει ρόλο στο πως διαδραματίζονται τα γεγονότα, με τον Θόριν να είναι τυφλωμένος από απληστία, με το μυαλό του μόνο στον θησαυρό και στην Ιερή Πέτρα, να αρνείται να μοιραστεί οτιδήποτε με αυτούς που, για να λέμε την αλήθεια, είχαν βοηθήσει στην αποστολή. Και ακριβώς αυτήν την απληστία προσπαθεί ο Μπίλμπο να εκμεταλλευτεί για να τελειώσει η όλη φασαρία, με το να δώσει την Ιερή Πέτρα στον Μπαρντ ως διαπραγματευτικό εργαλείο. Η απληστία όμως είναι ανίκητη και οδηγεί σε εχθροπραξίες και οι στρατοί Ξωτικών, Ανθρώπων και Νάνων ενώνονται μόνο για να αντιμετωπίσουν τον κοινό εχθρό, τα Ορκ και τα Γκομπλινς.
Στην απληστία αναφέρεται και ο Θόριν στα τελευταία του λόγια στον Μπίλμπο, λέγοντας ότι αν περισσότεροι αγαπούσαν το φαγητό και το τραγούδι αντί τα πλούτη, ο κόσμος θα ήταν πολύ καλύτερος.
Θέμα επίκαιρο, που ο Καθηγητής με την πένα του αναδεικνύει έξυπνα και στα πλαίσια μιας ιστορίας για παιδιά. Θέμα μεγάλο που αξίζει συζήτησης…
Νίκος “Eomer” Θέμελης
Artwork by Sam Keiser
