O Τζέι Τζόνστοουν, ένας από τους πιο καινοτόμους και αναγνωρίσιμους ζωγράφους του έργου του Τζ. Ρ. Ρ. Τόλκιν, δέχτηκε με χαρά να μας παραχωρήσει μία συνέντευξη σχετικά με την αγάπη του για το έργο του Καθηγητή, τους πίνακες του και τις ευρηματικές τεχνικές που χρησιμοποιεί. Απλόχερα μας έδωσε την άδεια να ανεβάσουμε μαζί με τη συνέντευξη κάποιους πίνακες του από μία νέα σειρά έργων που ετοιμάζει ,σχετικών με τη Μέση-Γη, στα χρώματα του άσπρου και του μαύρου και κάποια αδημοσίευτα ακόμα έργα του. Ας αφήσουμε όμως τον ίδιο και τους πίνακες του να μας μιλήσουν!
- Πότε διάβασες για πρώτη φορά κάποιο βιβλίο του Τόλκιν και ποιο ήταν;
Η πρώτη μου συνάντηση με τον Tolkien ήταν το 1981. Κάποιοι φίλοι μου συζητούσαν για το όνομα του πόνυ του Σαμ. Εγώ δεν ήμουν ποτέ πολύ φίλος του διαβάσματος και έπιανα στα χέρια μου βιβλίο μόνο σε κάτι βασανιστικά μαθήματα Αγγλικών στο σχολείο, έτσι δεν είχα ιδέα τι στο καλό έλεγαν τόση ώρα. «Είναι υπέροχο βιβλίο – δεν το έχεις διαβάσει ποτέ;» με ρώτησαν. Μια βδομάδα αργότερα μου χάρισαν το βιβλίο, τη «Συντροφιά του Δαχτυλιδιού», άνοιξα απρόθυμα το εξώφυλλο και…αυτό ήταν. Δεν είναι ότι «σκόνταψα» κατά τύχη πάνω στον Τόλκιν, μάλλον ότι έπεσα από έναν γκρεμό και αφού άρχισα δεν μπορούσα να σταματήσω. Το περισσότερο διάβασμα το έκανα στο λεωφορείο για το Newcastle, όπου σπούδαζα στο Newcastle College of Art.
- Υπάρχει κάποιος χαρακτήρας στον κόσμο του Τόλκιν, που θα έλεγες ότι είναι ο αγαπημένος σου;
Οι χαρακτήρες που εμφανίζονται διαρκώς στο έργο μου είναι η Λούθιεν και ο Μπέρεν. Μια εξαιρετική ιστορία διάσωσης, τιμής και πίστης. Ο αγώνας τους να υπερνικήσουν τα μνημειώδη εμπόδια που βρήκαν στο δρόμο τους την κάνει κατά τη γνώμη μου την σημαντικότερη από τις ιστορίες του Τόλκιν. Είναι, απλώς, η πιο όμορφη και συγκινητική ιστορία που έχω διαβάσει ποτέ και γι’ αυτό, αυτοί είναι οι πιο αγαπημένοι μου χαρακτήρες.
- Έχεις κάνει ποτέ εικονογραφήσεις με αποκλειστικά θρησκευτικό θέμα;
Όχι.
- Το 2012 μπήκες για πρώτη φορά στο Tolkien Society. Πώς έτυχες να λάβεις μέρος σε μια έκθεση τέτοιου είδους και ήταν για σένα το 2012 ένα ορόσημο στις καλλιτεχνικές και στυλιστικές σου επιλογές;
Δεν υπήρξα ποτέ ακόλουθος ομάδων και συλλόγων, πιστεύοντας ότι ήταν γεμάτα βαρετούς γέρους ακαδημαϊκούς ή περίεργους χίπις που καίνε λιβάνια. Έτσι, στο μεγαλύτερο μέρος της τολκινικής μου ζωής εργαζόμουν ανεξάρτητα, καθώς κανείς από την οικογένεια ή τους φίλους μου δεν ενδιαφέρονταν για τον Τόλκιν. Το 2001, ο Rene Van Rossenberg του Tolkien Shop, αφού είχε δει κάποια έργα μου, μου πρότεινε να επικοινωνήσω με το Tolkien Society για να κάνω μια έκθεση στην εκδήλωση «The Return of the Ring» στο Birmingham το 2012. Αυτή η εκδήλωση αποδείχτηκε πραγματική επιφοίτηση για μένα. Συνειδητοποίησα ότι υπήρχαν και άλλοι θιασώτες του Τόλκιν στον κόσμο -ακριβώς σαν εμένα. Είχα βρει το καινούργιο σπίτι μου. Ακολούθησαν πολλές συνεντεύξεις στον τύπο και την τηλεόραση και τρία χρόνια με πολύ δουλειά, γεμάτα εκθέσεις στο Ηνωμένο Βασίλειο, την Ολλανδία, τη Γερμανία. Μια από τις πολύ σημαντικές εκθέσεις ήταν αυτή στο «Πάρτι των Όσκαρ» που διοργάνωσε το theonering.net στο Λος Άντζελες.
- Πώς αποφάσισες να αποδώσεις κάποιες μνημειώδεις σκηνές των βιβλίων σαν σελίδες από παλιά χειρόγραφα;
Η αρχική ιδέα μου ήρθε από ένα επαναλαμβανόμενο όνειρο, στο οποίο βρισκόμουν σε μια κέλτικη εκκλησία παρευρισκόμενος σε μια τελετή, που πίστευα ότι ήταν η κηδεία της γυναίκας μου. Όμως, η εικόνα είχε μέσα της γραφή Tengwar αντί για την τυπική Ελληνική γραφή της Χριστιανικής αγιογραφίας. Τότε, μέσα στο όνειρο, συνειδητοποίησα ότι όλες οι εικόνες τριγύρω περιλάμβαναν την ίδια γραφή Tengwar. Έστρεψα την προσοχή μου σε αυτά τα εικονίσματα και κατάλαβα ότι στην πραγματικότητα απεικόνιζαν χαρακτήρες από τον «Άρχοντα των Δαχτυλιδιών», όπως η Éowyn, ο Aragorn, ο Gandalf, και η Arwen, ζωγραφισμένους έτσι ώστε να παραπέμπουν σε αναγνωρίσιμες φιγούρες των κλασσικών εικονισμάτων, όπως η Παναγία, ο Χριστός και ο Μωυσής. Πάντα μέσα στο όνειρο, αναρωτήθηκα αν ο Τζ. Ρ. Ρ. Τόλκιν είχε ενσωματώσει στο έργο του τα οπτικά αλλά και τα βαθιά ουσιώδη γνωρίσματα τους για να αποδώσει τις βασικές προσωπικότητες του «Άρχοντα των Δαχτυλιδιών». Η απάντηση ήταν «ναι». Όταν ξύπνησα, σχεδίασα και άρχισα να ζωγραφίζω τον πίνακα «The Hall of Théoden», που ήταν ακριβώς το χειρόγραφο που είχα δει. Αλλά μετά από αρκετές μέρες δουλειάς, το εγκατέλειψα ημιτελές και δεν το ολοκλήρωσα πριν περάσουν 3-4 χρόνια και μόνο αφού είχα ξαναδεί το όνειρο. Γι’ αυτή την αρχική εικόνα και το χειρόγραφο δεν μπορώ να πάρω τα εύσημα. Ήταν, απλώς, θολά αντίγραφα αυτών που είχα ονειρευτεί. Αλλά εμπνεύστηκα από αυτά, ώστε να εξερευνήσω περαιτέρω σκέψεις και ιδέες πάνω στη Μέση-γη.
- Το πρώτο πράγμα που σκέφτεται κανείς, όταν ακούει το όνομα Jay Johnstone, είναι η μοναδική του τεχνική στη ζωγραφική και το φανταστικό. Ποιες σχολές ή τάσεις της ζωγραφικής σε ενέπνευσαν περισσότερο και γιατί;
Δεν εμπνέομαι από κάποιες συγκεκριμένες σχολές ή καλλιτεχνικές τάσεις, αλλά τα στυλ που μου αρέσει να χρησιμοποιώ στη δουλειά μου είναι η αγιογραφία, η διακόσμηση χειρόγραφων και η προσωπογραφία της Αναγέννησης. Έχω ιδιαίτερη αγάπη για τα έργα του Gustav Klimt με τη χρήση φύλλου χρυσού. Η παραστατική τέχνη του Odd Nerdrum έχει επίσης επηρεάσει τους πίνακες μου, καθώς και η όμορφη, απλοϊκή αφηγηματική τεχνική της Pauline Diane Baynes.
- Στο έργο του Τόλκιν, οι ηθικές αρχές και το ήθος του είναι προεξέχοντα. Μήπως αυτό ήταν που σε οδήγησε στη θρησκευτική απεικόνιση των χαρακτήρων;
Στο έργο του Τόλκιν, μπορεί να ήταν η αιώνια πάλη ανάμεσα στο καλό και το κακό, πράγμα που ίσως να επηρέασε το υποσυνείδητό μου και είχε ως αποτέλεσμα την θρησκευτική απεικόνιση των εικονικών χαρακτήρων.
- Τί θα απαντούσες σε κάποιον, που θα ισχυριζόταν ότι αυτό το στυλ είναι αμφιλεγόμενο, ίσως και βλάσφημο;
Εγώ απλώς ζωγραφίζω το έργο του Τόλκιν. Αρχικά το στυλ ήρθε από ένα όνειρο αλλά όταν άρχισα να σκέφτομαι το πώς θα απέδιδαν τις ιστορίες του Τόλκιν οι καλλιτέχνες, αν αυτές ήταν όντως ένας αρχαίος μύθος, τότε σίγουρα αυτό θα ήταν το στυλ που θα χρησιμοποιούσαν.
- Έκανες καταπληκτική δουλειά και πάνω σε θέματα από το «Game of Thrones». Αλλά σε αυτές τις απεικονίσεις διακρίνουμε μια κάπως διαφορετική τεχνοτροπία και σίγουρα βλέπουμε την έλλειψη του Βυζαντινού στυλ σου. Είναι μια καινούργια τεχνική που ακολουθείς ή θέλεις έτσι να δηλώσεις την συναισθηματική σου διαφοροποίηση ανάμεσα σε δύο διαφορετικούς φανταστικούς «κόσμους»;
Είχα τη χαρά να πάρω συνεντεύξεις από αρκετούς ηθοποιούς του «Game of Thrones» για το scifiandfantasynetwork.com και μου φάνηκε ενδιαφέρον να ζωγραφίσω τους χαρακτήρες τους. Το να τους αποδώσω σε αναγεννησιακό στυλ μου φάνηκε αρμόζον, έτσι πέρασα αρκετό καιρό ερευνώντας και τελειοποιώντας την τεχνική μου και μετά έβαλα μπρος. Αποδείχτηκαν πολύ δημοφιλείς (οι πίνακες) κι εγώ το ευχαριστήθηκα να τους ζωγραφίσω, όμως ο Τόλκιν είναι πολύ ισχυρή έλξη. Γι’ αυτό θα παραμείνω στη Μέση-γη.
- Κάποια μέλη του Ελληνικού Συλλόγου Τόλκιν είχαν το προνόμιο να σε συναντήσουν και να θαυμάσουν τα έργα σου στο «Tolkien Thing» στη Γερμανία το 2013. Τότε σε συνόδευε και ο γιός σου. Ποια η σχέση του με το έργο του Τόλκιν;
Ο μεγαλύτερος μου γιος, ο Jack, είναι τώρα 19 χρονών και πηγαίνει στο πανεπιστήμιο. Σπουδάζει οικονομικά και διεθνείς επιχειρήσεις, αυτό του αρέσει. Ο Τόλκιν δεν τον έχει «δαγκώσει» ακόμα, αλλά υπάρχει χρόνος. Ο νεότερος αδελφός του, ο Oliver, είναι εξαιρετικός ζωγράφος και σπουδάζει τέχνη και σχέδιο στο Newcastle College. Έχω μεγάλες προσδοκίες γι’ αυτόν και πιστεύω ότι το να υπάρξει ακόμα ένας καλλιτέχνης στον κόσμο είναι θαυμάσιο.
- Υπάρχει κάτι στα βιβλία του Τόλκιν με το οποίο δεν έχεις ασχοληθεί ακόμα και θα ήθελες να το κάνεις στο μέλλον;
Στην εκδήλωση “Oxonmoot» του Tolkien Society, στη Οξφόρδη το 2018, είχα την μεγάλη τύχη να παραστώ σε μία ιδιωτική περιήγηση της έκθεσης των ζωγραφικών έργων του ίδιου του Τόλκιν, «Tolkien Exhibition». Ήταν καταπληκτικό το να βλέπω τη δουλειά του από κοντά και έμεινα έκπληκτος από την περίπλοκη δομή κάποιων πινάκων του, με ιδιαίτερη προσοχή στη λεπτομέρεια και από κάποιους άλλους που ήταν σε πολύ μικρή κλίμακα. Αυτό οδήγησε στο τελευταίο μου εγχείρημα. Δουλεύω μια καινούργια σειρά ασπρόμαυρων πινάκων εμπνευσμένων από το ερώτημα: «Αν ο Τόλκιν είχε ζωγραφίσει κι άλλες σκηνές από τα βιβλία του, πώς θα έμοιαζαν;».
- Θα μας δώσεις περισσότερα κομμάτια σου βασισμένα σε άλλα έργα της επικής φαντασίας ή ίσως από άλλο λογοτεχνικό είδος;
Υπάρχουν πολλοί άλλοι συγγραφείς που μου αρέσει να διαβάζω, αλλά πάντα επιστρέφω στον Τόλκιν.
Η συνέντευξη έγινε από τα μέλη του Δ.Σ. του Συλλόγου μας.
