O Gandalf μέσα από τα μάτια του Lomendil Moriquendi, τακτικού και πολύ ενεργού μέλους της κοινότητας μας στο FB. Μια προσωπική θεώρηση του μεγάλου Μάγου.
Ο θρυλικός Γκρίζος Gandalf στον κόσμο του Tolkien ήταν ένας από τους Maiar και επίσης γνωστός με το όνομα Olorin. Ακόλουθος του Irmo και της Nienna, κατοικούσε στο Lorien. Κυρίαρχος των ονείρων και των οραμάτων, μετά την πτώση του Feanor και των Noldor, τους ακολούθησε αόρατος και μέσα από όνειρα και οράματα – μαζί με τον Ulmo – συμβούλευε και ενθάρρυνε τους εξόριστους στον αγώνα τους κατά του Melkor.
Παρά την παρουσία του Gandalf πολεμιστή με σπαθί, η πραγματική του φύση ήταν άκρως ειρηνική και βοηθούσε μέσα από συμβουλές και οράματα και ποτέ με άμεση επίθεση στους εκάστοτε οπαδούς τους «σκότους». Ίσως αυτό έκανε τους Valar να δώσουν αρχικά την αρχηγία των Istari στον πιο επιβλητικό Curumo, αργότερα γνωστό ως Saruman.
Ως Gandalf the Grey εμφανίζεται στην αρχή της Τρίτης Εποχής. ‘Ερχεται μαζί με άλλους 4 Maiar, τους Curumo (Saruman the White), Aiwendil (Radagast the Brown), Alatar και Pallando (Blue Wizards). Όλοι τους είχαν ένα ραβδί στο οποίο ήταν και η δύναμή τους. Ο Saruman εγκαταστάθηκε στο Orthanc και ο Radagast στο Rhosgobel – στο νότιο Mirkwood, κοντά στο Dol Guldur – ενώ ο Gandalf παρέμεινε περιπλανώμενος. Η συμπάθεια του για τα ξωτικά και η καλοσύνη του ανταμείφθηκαν απ’ την αρχή της αποστολής του με το δαχτυλίδι Narya, δώρο του Cirdan του Ναυπηγού γεγονός που προκάλεσε τον θυμό του Saruman.
Όταν εμφανίστηκε ξανά ο Sauron στο Dol Guldur ως Necromancer – και το «ένα» δαχτυλίδι ήταν στην κατοχή του Smeagol , ο Gandalf κατάλαβε τη μαύρη δύναμη που εξέπεμπε και την απειλή και κάλεσε το Λευκό Συμβούλιο στο οποίο ο Saruman, που ήθελε το δαχτυλίδι για τον εαυτό του, φρόντισε μέσα σε αυτό να τους καθησυχάσει. Τότε ο Gandalf πήγε μόνος στο Dol Guldur και ανακάλυψε ότι ο Necromancer ήταν στην πραγματικότητα ο Sauron. Ο Saruman διάλεξε να προσποιηθεί ότι αναλαμβάνει δράση και ο Sauron προσποιήθηκε την ήττα του εκείνη τη φορά.
Γνωστή πτυχή της προσωπικότητας του Gandalf ήταν και η φιλική διάθεση και η εκτίμηση που είχε για τα ασήμαντα hobbits καθώς απολάμβανε τη συντροφιά τους συχνά.
Στην περίπτωση του Βilbo Baggins σκαρώνει ένα αναπάντεχο ταξίδι για να τον βγάλει από την καθημερινότητα του και τον στέλνει σε έναν πόλεμο επικό και νοσταλγικό προκειμένου να βοηθήσει τους νάνους να πάρουν πίσω το Lonely Mountain. Ο Bilbo πείθεται να ακολουθήσει με δόλο αλλά σίγουρα δε το μετανιώνει ούτε στιγμή. Η μεγάλη απειλή στο Lonely Mountain βέβαια ήταν ο δράκος Smaug και έπρεπε με δόλο να εξοντωθεί προκειμένου να εισβάλουν οι νάνοι στο βουνό και να ανακτήσουν το θρυλικό πετράδι. O Βilbo εκεί έπρεπε να εφαρμόσει μέθοδους που δεν ταιριάζαν στο έντιμο προφίλ του, αλλά παρ όλα αυτά κατάφερε να ελιχθεί με τα λόγια απένταντι στο μυθικό πλάσμα που είχε καταλάβει το Μοναχικό Βουνό. Εκεί φάνηκε η ορθή επιλογή του Gandalf για τον Bilbo, αφού κατάφερε να εξαπατήσει τον δράκο, ασχέτως αν δεν γνώριζε ο Γκρίζος Μάγος και την επιρροή που είχε στον Bilbo το «ένα» δαχτυλίδι που είχε ήδη στην κατοχή του. Η κινητήρια δύναμη του Bilbo ήταν η υπερηφάνεια ότι μπορεί να κλέψει δράκο. Αυτό ήταν και η κληρονομία του ανηψιού του Frodo από τον Bilbo, η οποία του μεταβιβάστηκε μαζί με την τύχη του δαχτυλιδιού.
Στην μάχη των πέντε στρατών η σφαγή ήταν μεγάλη, και θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ώς αποτυχία και φιάσκο για τον Gandalf που ενθάρυνε και κατεύθυνε την αρχική εκστρατεία των νάνων για να ανακτήσουν τα «χαμένα» τους πλούτη. Ποτέ πιο πριν ή μετά ο Gandalf δεν προκάλεσε άμεση επίθεση, ούτε εξαπάτησε κανέναν.
Γιατί έκανε κάτι τέτοιο; Όπως όλοι οι Istari, έτσι και ο Gandalf – αυτός λιγότερο απ’ τους άλλους λόγω της καλοσύνης και της σοφίας του – επηρεαζόταν απ’ το ανθρώπινο κέλυφος. Έτσι ένιωθε όλους τους πειρασμούς που νιώθουμε εμείς. Τα γεγονότα στο Hobbit ήταν προϊστορία του Lord Of The Rings που σήμανε το τέλος της τέταρτης εποχής. Δηλαδή στο τέλος, άρχισε να υπερισχύει η ανθρώπινη αδυναμία. Ευτυχώς ήταν αρκετά σοφός για να καταλάβει ότι αυτές οι πράξες έχουν συνέπειες και δεν ξανάκανε άλλη απάτη. Οι άλλοι ήταν λιγότερο σοφοί και έπεσαν ο ένας μετά τον άλλον με μόνη εξαίρεση τον Radagast ο οποίος παρέμεινε καλός παρ’ όλο που τα παράτησε και αυτό οφείλεται στο ότι ήταν συντονισμένος με τη Φύση και αυτό τον προστάτεψε από το Κακό. Η Φύση είναι ξένη προς το Κακό αλλά έχει μια τάση αδιαφορίας απέναντί του όπως επίσης είχαν και οι,Tom Bombadil και Treebeard…
Όταν μετά ο Bilbo βρήκε το δαχτυλίδι ο Gandalf δεν ενημέρωσε τον Saruman ως όφειλε γιατί κάτι “τον συγκράτησε”, όπως έλεγε ο ίδιος. Σε συνδυασμό με την γνώμη που είχε ότι “ο Saruman παίρνει άσχημα κάθε ανάμιξη” φοβήθηκε για τον Bilbo ο οποίος επίσης έχοντας την εντύπωση το δαχτυλίδι του ανήκει θα έπαιρνε άσχημα επίσης κάθε αίτημα να παραδώσει το δαχτυλίδι. Βασικά ακόμα και αν ο Saruman δεν είχε ταχθεί με το μέρος του Sauron, θα είχε δίκιο να πάρει άσχημα κάθε ανάμιξη γιατί το θέμα ήταν πάρα πολύ σοβαρό. Μόνο η προδοσία του Saruman δικαίωσε μια τόσο μεγάλη παράβαση. Ήταν ένα μεγάλο λάθος που τελικά βγήκε σε καλό. Προτίμησε να θέσει την αποστολή του σε κίνδυνο παρά τον φίλο του, τον Bilbo, αν δεν βεβαιωνόταν ότι ήταν το κυρίαρχο δαχτυλίδι και όχι κάποιο ελάσσον και να γίνει φασαρία άδικα. Δε μπορώ ούτε να φανταστώ τι θα πάθαινε ο Bilbo αν αρνιόταν την παράδοση του δαχτυλιδιού στο αίτημα του Saruman. Φαίνεται ότι καμιά φορά η… παράλογη επιλογή είναι η τελικά σωστή.
Η συνέχεια της ιστορίας του δαχτυλιδιού και των εξελίξεων της Μέσης Γης γίνεται στη τριλογία The Lord of the Rings, όπου είναι και η τελευταία εμφάνιση του Gandalf the Grey. Ενδιαφέρον σημείο στην αρχή είναι ότι ο Gandalf ρισκάρει πολλά για λόγους άνευ σημασίας. Με τον Bilbo έπραξε πολύ σωστά να επιβληθεί με τρόπο ώστε και να μη τον προσβάλλει αλλά να τον πείσει να αφήσει το δαχτυλίδι. Στη συνέχεια πολύ σωστά έψαξε τα αρχεία στο Gondor και έψαξε τον Gollum με τον Aragorn. Τον Frodo όμως πρώτον τον καθυστέρησε αδικαιολόγητα ενώ έπρεπε να ‘χε φύγει άμεσα με το δαχτυλίδι από το Shire, και δεύτερον τον άφησε μόνο του για μεγάλο διάστημα προκειμένου να ειδοποιήσει τον Saruman, ξεχνώντας ότι ο Sauron ήξερε τα πάντα για τη κλοπή του διαχτυλιδιού από το ίδιο Gollum. Αποτέλεσμα ήταν, στην καταδίωξη του Frodo από τα Nazgul η μαχαιριά στο στέρνο του Frodo από Morgul Blade.
Το να θεωρεί το ασήμαντο ως σημαντικό – δηλαδή το τι θα πουν στο Shire αν εξαφανιστεί ξαφνικά ο Frodo και να μην στενοχωρηθεί ή φοβηθεί ο Frodo – δεν τον βοήθησε αυτή τη φορά, όπως στην προηγούμενη. Έπρεπε λοιπόν να του πει την αλήθεια για το πόσο σοβαρή ήταν η κατάσταση και να μην διστάσει προκειμένου να μην τον στενοχωρήσει. Ακόμα και τα αρνητικά συναισθήματα όπως ο φόβος είναι χρήσιμα γιατί μας προστατεύουν απ’ την αφέλειά μας. Εδώ η φύση του Gandalf λειτούργησε εναντίον του γιατί οι ονειροπόλοι και οραματιστές πάντα υποτιμούν τους κινδύνους και δίνουν έμφαση στα θετικά. Ο Frodo τα έμαθε απ’ τον Gildor όταν ήταν αργά και το κυνήγι είχε αρχίσει.
Ο Gandalf αν και λιγότερο δυνατός απ’ τον Saruman – που τον παγιδεύει εύκολα – είναι πολύ δυνατότερος απ’ τους Nazgul αφού τους συντρίβει στο Weathertop. Όμως πριν κάνει το λάθος με τον Saruman κάνει ένα άλλο λάθος – κατά τη γνώμη μου – αφήνει το Radagast να φύγει. Για το καλό και του ίδιου του Radagast δεν έπρεπε να τον αφήσει ανενεργό έπρεπε να του ζητήσει τουλάχιστον να περιμένει στο Bree τον Frodo και να προσέχει την περιοχή, βάζοντας τον και πάλι μέσα στο παιχνίδι. Ο Radagast δεν ήταν πολεμιστής, ήταν όμως εξαιρετικός για κατάσκοπος. Του ζήτησε μόνο να βάλει τα ζώα να παρακολουθούν και να στείλει νέα στο Orthanc, μισή δουλειά δηλαδή.
Αν και εκνευρίζεται αρκετά και αρκετές φορές με τον Peregrin – ο οποίος είναι ο “βλάκας” της παρέας – στο “Return of the King” τιμωρείται γι αυτό με υποχρεωτική παρέα μαζί του… Αντίθετα τον Frodo τον έχει σαν μαθητή του. Του δίνει δυο πολύ σημαντικά μαθήματα. Πρώτον του τονίζει τον οίκτο και το έλεος του Bilbo να χαρίσει τη ζωή του Smeagol και δεύτερον το “So do all who see such times, all they have to decide is what to do with the time that is given to them.”… Eίναι η αντίφαση ανάμεσα στον άνθρωπο και στον Maia από μέσα…
Ένα τελευταίο σημείο που θα ‘θελα να σταθώ είναι ότι δεν γνώριζε για το Balrog της Moria. Το ανακάλυψε μετά την Αίθουσα των Αρχείων όταν έφταναν στην γέφυρα. Ο Aragorn ήταν εκείνος που τον προειδοποίησε πριν ακόμα πάνε εκεί γιατί είχε κακό προαίσθημα ένω ο Gandalf αντίθετα, προσπαθούσε να τους πείσει να πάνε γιατί δεν έβρισκε άλλο σύντομο δρόμο. Για μια φορά ακόμα υποτίμησε τον κίνδυνο. Δεν έκατσε ποτέ του να σκεφτεί τι είδους τέρας θα μπορούσε να είναι ο “Durin’s Bane”, δεν το ‘ψαξε ποτέ. Η σύγκρουση με τον Balrog δεν ήταν το στυλ του Gandalf και αν μπορούσε θα το ‘χε αποφύγει. Αναγκάστηκε να συγκρουστεί γιατί ο Balrog δεν υποχωρούσε και τους κυνηγούσε. Άποψή μου είναι ότι ο Balrog τους κυνηγούσε και ρίσκαρε επειδή διαισθάνθηκε το δαχτυλίδι και το ήθελε. Στο βιβλίο βέβαια υπονοεί ίσως ότι ήθελε απλά να αναμετρηθεί με τον Gandalf από διάθεση ανταγωνισμού. Το uruk – troll στην ταινία – πάντως στην Αίθουσα των Αρχείων όρμησε στον Frodo αγνοώντας τους άλλους που ήταν μεγαλύτερες απειλές. Γιατί; Επίσης νομίζω ότι η Narya τον βοήθησε να νικήσει το Balrog.
Στην πορεία της ιστορίας ο Gandalf εμφανίζεται αναβαθμισμένος. Μετά τον θάνατο του Gandalf the Grey αφού έσφαξε τον Balrog, επιστρέφει ξανά ως Gandalf the White στο ίδιο σημείο στο όποιο είχε πεθάνει. Εκεί τον βρήκε ο αετός και τον μετέφερε στο δάσος Lorien, μια μέρα μετά αναχώρηση του Frodo και των υπόλοιπων. Η συνάντησή του με τους υπόλοιπους είναι κωμική αφού τον παίρνουν για τον Saruman και εκείνος φάνηκε να το διασκεδάζει. Το “Είμαι ο Saruman όπως θα ‘πρεπε να είναι.” σημαίνει ότι και το σώμα συγκαθορίζει μαζί με το πνεύμα αυτό που είναι. Είναι όντως ο Saruman στο σώμα μόνο που αντί για τον έκπτωτο Curumo μέσα βρίσκεται ο Olorin και αν υπήρχε τότε αναγνώριση από το DNA πιστεύω πως θα τον έβγαζε Saruman. Το αστείο είναι ότι θα ‘πρεπε να τον λένε Saruman the White και απλά για να μη μπερδεύονται οι άλλοι κατά σύμβαση συνεχίζουν να τον λένε Gandalf. Ίσως αυτή είναι και η διαφορά ανάμεσα στο όνομα που άλλοι μας δίνουν και στο λεγόμενο true name μας… Το “Όμοιοι και όμως ανόμοιοι” που λέει ο Gimli προς το τέλος πιστεύω ότι σημαίνει ακριβώς αυτό που περιέγραψα.
Ένα ενδιαφέρον σημείο είναι ότι νικάει τον Sauron στο Amon Hen σε νοητική σύγκρουση και αποσπά τον Frodo από την επιρροή του, όταν φοράει το δαχτυλίδι.
Στο παλάτι του βασιλιά Theoden σύμφωνα με το βιβλίο εξουδετερώνει πανεύκολα το ξόρκι του Saruman πράγμα που σημαίνει ότι είναι κατά πολύ ισχυρότερος. Ενώ προς το τέλος πάλι ενώ ο Saruman δεν μπορεί να κάνει τίποτε στον Gandalf, ο Gandalf σπάει εύκολα το ραβδί του Saruman. Αντίθετα, στο FotR ο Gandalf είναι ανυπεράσπιστος απέναντι στον πολύ ισχυρότερο Saruman. Συμπερασματικά ο Gandalf επέστρεψε με πολύ μεγαλύτερη δύναμη από αυτή του Saruman. Είναι όμως αδικαιολόγητα συγχωρητικός απέναντί του. Αν τον είχε συλλάβει θα γλίτωνε το Shire τις καταστροφές. Όπως και να ‘χει, ήταν λάθος κυρίως του Gandalf που συμβούλευε να μην τον πιάσουν και ότι χωρίς το ραβδί είναι ακίνδυνος. Για μια ακόμα φορά υποτιμά τον κίνδυνο. Του διαφεύγει και το γεγονός ότι κάποιοι απ’ τους στρατιώτες επηρεάστηκαν μόνιμα από τη “φωνή” και δεν κάνει τίποτε για αυτό.
Δεν μπορώ να καταλάβω πως είναι δυνατόν να έχει νικήσει τους Nazgul στο Weathertop, να νικάει Balrog, να νικάει τον Sauron στο Amon Hen και να μην είναι σίγουρος ότι μπορεί να διαλύσει τον Witch King. Όταν πάντως τον αντιμετώπισε τελικά δε φοβήθηκε ούτε ο ένας ούτε ο άλλος και το πήγαιναν και οι δύο για μάχη. Ο Witch King έφυγε επειδή άκουσε τις ενισχύσεις που έρχονταν. Θεωρώ λοιπόν ότι από υπερβολική ταπεινοφροσύνη λέει ότι απέναντι σε κάποιες δυνάμεις δεν έχει δοκιμαστεί.
Έσωσε δυο φορές των Faramir με αντίτιμο τη ζωή του Theoden τη δεύτερη φορά γιατί αν πήγαινε στη μάχη αντί να σώσει τον Faramir, ο Witch King δε θα μπορούσε να τον σκοτώσει. Τέλος ρισκάρει τα πάντα σε μια μπλόφα στη Μαύρη Είσοδο για να κρατήσει την προσοχή του Sauron αλλού και μακριά απ’ το Όρος του Ολέθρου και τον Frodo που πήγαινε εκεί να καταστρέψει το δαχτυλίδι.
Ο Gandalf παρ όλα αυτά θεωρείται ως ο μόνος επιτυχής απ΄ τους πέντε Istari. Το οφείλει στο ότι ήταν αρκετά σοφός και στην καλή καρδιά του. Ήταν ονειροπόλος και οραματιστής. Αυτό λειτούργησε και υπέρ και κατά του. Το κυριότερο μειονέκτημα ήταν ότι υποτιμούσε τους κινδύνους και το έκανε τουλάχιστον τρεις φορές. Τους Nazgul στο Shire, το Balrog στην Moria και τον Saruman στο τέλος. Παρά τα 4 – με το τρικ στον Bilbo – μεγάλα λάθη που παρουσιάσαμε τα πήγε απίστευτα καλά αν λάβει κανείς υπόψιν τι έκαναν οι άλλοι…
